شاید یکی از پرحاشیه‌ترین جشنواره‌های فیلم فجر در میان سال‌های اخیر، جشنواره سی و پنج باشد که سال ۹۵ برگزار شد. از زمان آغاز فروش بلیت تا شام پذیرایی کاخ جشنواره و مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش این فستیوال، یعنی داوری آن همگی پر از انتقاد، اعتراض و حواشی‌های به‌حق یا نابجا بود. البته حواشی تنها به این چند مورد محدود نشد، منیر قیدی، کارگردان فیلم «ویلایی‌ها» در پی اعتراض به داوری‌ها از کاندیداتوری در بخش فیلم‌نامه انصراف داد.

حداقل برف‌های پشت پنجره فیلم «خفه‌گی» را دیدند

«خفه‌گی» از دیگر آثاری بود که کارگردان و عواملش به داوری اعتراض داشتند. تا جایی که فریدون جیرانی در پی نامزد شدن فیلمش در رشته بهترین عکس و جلوه‌های ویژه گفت: «خوشحالم که داوران جشنواره، حداقل برف‌های پشت پنجره فیلم «خفه‌گی» را دیدند.» همچنین مسعود سلامی و محسن نصراللهی، فیلمبردار «گشت ارشاد۲» و طراح صحنه‌ «بدون تاریخ بدون امضاء» با انتشار نامه‌ای، به دلیل دیده نشدن فیلم «خفه‌گی» از جشنواره انصراف دادند.

کاندیدا نشدن حامد بهداد برای «سد معبر»

شاید یکی از پربحث‌ترین و عجیب‌ترین نامزدهای این جشنواره کاندیدا شدن پیمان یزدانیان برای موسیقی متن فیلم «بدون تاریخ، بدون امضاء» بود، در حالی که تنها در تیتراژ پایانی این فیلم موسیقی شنیده می‌شود. البته محمدرضا هنرمند یکی از داوران این جشنواره در دفاع از این انتخاب، چنین گفت: «هیأت داوران به شعور آهنگساز و کارگردانی که ارزش سکوت بجا را بیشتر از موسیقی بیجا می‌داند توجه داشته است. ما این درک و شعور والا را دیده‌ایم و به‌رغم پیش‌بینی سیل هجمه‌ها، آن را نامزد دریافت سیمرغ بهترین موسیقی متن کرده‌ایم»!!

حامد بهداد که در فیلم «سد معبر» بازی قابل‌توجهی را ایفا کرد و توانست در جشن منتقدان سال ۹۶ تندیس بهترین بازیگر مرد را از آن خود کند، در جشنواره سی و پنج نامش حتی در اسامی کاندیداها هم قرار نگرفت. این اتفاق مورد اعتراض کارگردانِ اثر و حتی برخی از بازیگران دیگر شد.

حجازی‌فر قربانی یک شایعه؟

همه این اتفاقات شاید در مقابل شایعه‌ای که مطرح شد، خیلی مهم نباشند. چند روز مانده به اختتامیه و اعلام منتخبان این جشنواره، در فضای مجازی و برخی از رسانه‌ها شایعه لو رفتن برندگان این فستیوال دیده شد. این خبر لیلا حاتمی و امیر آقایی را بهترین بازیگر زن و مرد و هادی حجازی‌فر را به‌عنوان بازیگر مکمل مرد معرفی کرد. با اعلام اسامی برندگان در شب دریافت جوایز دوباره همهمه‌هایی به وجود آمد، مبنی بر اینکه به دلیل درز اسامی منتخب، داوران مجبور به تغییر منتخبین شده‌اند و خیلی‌ها هادی حجازی‌فر را قربانی این شایعه دانستند.

داورها زودتر فیلم‌ها را می‌بینند

کمتر از چهار روز دیگر به آغاز سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر زمان باقی مانده است. نکته مثبت این فستیوال تا اینجای کار این است که از حواشی که گریبان جشنواره سی و پنج بود دیگر خبری نیست. البته چند نفر از کارگردانان از شرکت دادن اثرشان در این جشنواره صرف‌نظر کردند. اما بقیه موارد تا اینجای کار با برنامه‌ریزی و به‌وجود آمدن کمترین مشکلات همراه بوده است.

اما داوری زودهنگام این فیلم‌ها در این فستیوال، خود به‌نوعی موجب پیدایش اعتراض و انتقاد به این جشنواره شد تا جایی که محمد حقیقت، کارشناس سینما در این باره گفت:« اینجانب که بیش از چهل سال است بسیاری از جشنواره های جهان را دنبال می‌کنم، و حتی در ارتباط با بسیاری از برپا کنندگان آن‌ها هم بوده‌ام، بسیار از شنیدن خبر امسال جشنواره فجر، متعجب شدم.» در بخش دیگری از یادداشت او آمد: «درست‌ترین کار این بوده و هست که داوران به همراه مردم، فیلم‌ها را ببینند، چون مردم هم جزو داوران‌اند. البته که همزمان با نمایش فیلم‌ها برای مردم، مسئولان می‌توانند، جلسات جداگانه نمایش فیلم‌ها را برای داوران ترتیب دهند و مساوات رعایت شود.»

داوری زودهنگام در هیچ‌کدام از جشنواره‌های مطرح، مرسوم نیست

بابک کریمی، بازیگر سینما هم به این اتفاق واکنش نشان داد. وی در متنی که منتشر کرد، گفت: «اتفاقی که امسال در جشنواره فیلم فجر رخ داده، تقریباً در هیچ کدام از جشنواره‌های مهم و مطرح سینمای دنیا مرسوم نیست. اینکه هیأت داوران، فیلم‌ها را پیش از آغاز جشنواره ببینند و آن‌ها را داوری کنند، امری بسیار بعید از جشنواره‌های درجه یک است. هیچ یک از جشنواره‌های درجه یک مانند کن، ونیز، لوکارنو و برلین این‌گونه داوری نمی‌شود. اتفاقی که به‌طورمعمول رخ می‌دهد این است که داوران و شرکت‌کننده‌ها همزمان با هم به محل برگزاری جشنواره می‌رسند و فیلم‌ها را هم در کنار مردم به تماشا می‌نشینند. دلیل دیگر برای اینکه در جشنواره‌های مختلف داوران فیلم‌ها را زودتر نمی‌بینند این است که از سوی هیأت داوران خبری درباره فیلم‌ها یا برگزیدگان جشنواره درز نکند.»

اهمیت درک داوران از واکنش سالن و حس و حال

با توجه به ملی‌بودن این جشنواره و تفاوت‌هایی که با سایر فستیوال‌های معتبر دنیا دارد، از بابک کریمی درباره لزوم داوری همزمان با آغاز جشنواره پرسیدیم. وی در پاسخ به پرسشِ خبرنگار ایرناپلاس، گفت: در جشنواره‎های خارج از کشور، فیلم برای تماشاگر ساخته می‌شود. خیلی مهم است که دست‌اندرکاران، فیلم‌ها را با تماشاچیان ببینند. در جشنواره‌هایی که نام بردم داوران با تماشاگران فیلم‌ها را می‌بینند. تنها یا با پنج نفر در یک اتاق آثار را نمی‌بینند، این خیلی مهم است که داوران واکنش سالن و حس و حال آن را متوجه شوند.

مراسمی که همه با هم باید زندگی کنند

«به هر حال یک رسمی است که آن مراسم را همه با هم باید زندگی کنند. در غیر این صورت تماشاگران، بازیگران و … هر کدام یک مراسم دارند. در حالی که سینما یک هنر جمعی است و در جمع باید دید و قضاوت کرد. مثل مسابقه فوتبال است. همه با هم باید شریک آن مراسم باشند؛ آن‌طور است که معنی پیدا می‌کند. فکر کنید گزارشگر به بازی فوتبال برود و تماشاگران نباشند و بازی فوتبالی را ببینید که تماشاگر ندارد.»

انتهای پیام/