معاون وزیر راه و شهرسازی با تشریح سه چالش پیش روی احیای بافت‌های فرسوده، با بیان اینکه توفیق زیادی در این زمینه به دست نیاورده‌ایم، گفت: سازوکار درستی برای نوسازی بافت‌ها تدوین نشده است.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از شرکت بازآفرینی شهری ایران، اولین نشست هم اندیشی سید محمد پژمان معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با جامعه حرفه ای شهرسازان و معماران، با حضور اعضای هیات مدیره این شرکت برگزار شد.

پژمان با بیان اینکه، پرداختن به مساله بافت با همه تنوع عناوین مربوط به دهه هفتاد است، گفت: تمام بخش ها از دولت، نهادهای عمومی و مجموعه حاکمیت گرفته تا مردم و جامعه حرفه ای باید در موضوع بافت ها به شکل حداکثری نقش داشته باشند در غیر این صورت قطع به یقین توفیقی به دست نخواهد آمد.

معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: از زمانیکه بافت های فرسوده موضوعیت پیدا کرد توجه به این بافت ها در برنامه های پنجساله توسعه کشور انعکاس یافت و در قوانین بودجه و قوانین خاص به این موضوعات پرداخته شد اما در حال حاضر با ارزیابی عملکرد خود متوجه می شویم توفیق زیادی به دست نیاورده ایم.

وی با تاکید بر اینکه باید علت عدم توفیق در دستیابی به اهداف برنامه های توسعه بررسی شود، گفت: قرار بود سالانه ۱۰درصد از بافت های فرسوده در طول اجرای برنامه های چهارم و پنجم احیا شود و در این بازه زمانی احیا این بافت ها پایان یابد اما حالا که برنامه ششم در حال اجراست می بینیم که اقدامات متناسب با وضعیت کشور نبوده است.

پژمان اظهارکرد: چالش اساسی در درجه اول این است که موضوع را به درستی نشناخته و دقیق با آن برخورد نکرده ایم. همچنین از حضور جامعه حرفه ای مهندسان مشاور هم به اندازه کافی بهره نبرده ایم.

وی ادامه داد: چالش دیگر که در درجه دوم اهمیت قرار دارد، این است که همه بخش های حاکمیت نسبت به موضوع بافت های فرسوده به یک میزان حساسیت پیدا نکرده اند. وفاق ملی یک ضرورت جدی است که به احیای بافت های فرسوده و ناکارآمد کمک شایانی خواهد کرد. نکته دیگر هم این است که برای احیای این بافت ها سازوکار درستی تدین نشده، سازماندهی درخوری هم شکل نگرفته است.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران بیان کرد: تحقق برنامه ملی بازآفرینی شهری مستلزم تهیه و تدوین سازو کار و سازماندهی مناسب است تا این موضوع که به دغدغه ملی تبدیل شده، ساماندهی شود.

پژمان با اشاره به وجود قوانین متعدد برای احیا و بازسازی بافت های فرسوده، گفت: در دولت و مجلس آمادگی کامل وجود دارد تا برای اجرای بهتر برنامه الزامات قانونی لازم را مهیا کنند. باید از این فرصت به نحو احسن استفاده کرد زیرا آسیب ها در حال تشدید شدن است.

معاون وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر توجه به ظرفیت های مردمی در خصوص برنامه بازآفرینی شهری، گفت: تجربه نشان داده که توجه به ظرفیت های مردم و نخبگان معجزات فراوانی در پی دارد اما متاسفانه از این ظرفیت های بزرگ در کشور غفلت می کنیم.

وی اظهار کرد: از امروز به دنبال حضور مهندسان مشاور در متن فعالیت ها هستیم و تصمیم داریم با حضور مستقیم آنها برنامه را پیش ببریم.

پژمان با تاکید بر اینکه باید مشکلات مردم آسیب دیده و گرفتار در بافت های ناکارآمد و فرسوده برطرف شود، گفت: گاها دیده می شود در برخی محدوده ها کیفیت زندگی افراد از شرایط انسانی به دور است و به هیچ وجه شایسته هموطنان با وجود این همه ظرفیت در کشور نیست.

معاون وزیر راه و شهرسازی بیان کرد: توسعه شهرنشینی طی۷۰ سال اخیر نسبت عکس داشته و در حال حاضر ۷۵ درصد جمعیت کشور ما شهرنشین شده و پیش بینی می شود این نسبت افزایش پیدا کند.

مجازات برای سازندگان بناهای غیرمجاز

پژمان با اشاره به اینکه طی دهه های اخیر در نظام برنامه ریزی شهری به این نتیجه رسیده ایم که شهر ظرفیت محدودی دارد، گفت: بنابراین برای کسی که با برنامه های ما مطابقت نداشته باشد جایگاهی قائل نیستیم. افرادی که اقدام به احداث بنای غیرمجاز می کنند مجازات و از خدمات زیرساختی و خدمات شهروندی محروم می شوند.

وی ادامه داد: برای کسی که زمینی را تصرف کرده یا زمین را به شکل غیرقانونی خریده و مهمترین دارایی او مستند نیست و برای دریافت پایان کار، پروانه و سند مالک شناخته نمی شود و هیچ جا او را به رسمیت نمی شناسند، نقطه آغاز بی هویتی در اجتماع است.

پژمان گفت: ما در این مدت فکر نکردیم که اگر بازدارندگی موثر نیست می توانیم جابه جایی جمعیت را مدیریت کنیم و اجازه ندهیم این جا به جایی ها خارج از برنامه ریزی اتفاق بی‌افتد.

وی با اشاره به اینکه در گذشته موفق نشده ایم که با کمترین آسیب مدیریت کنیم، گفت: ما به قدری آرمان خواه بودیم که با نگاه های آرمان خواهانه و تحکمی کار را به جایی که هم اکنون هستیم، رسانده ایم.

معاون وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر گسترش حاشیه نشینی و بافت های فرسوده گفت: این موضوع متوقف نشده و به شدت در حال ادامه یافتن است. بنابراین باید رویکردهای نرمی که کرامت افراد را حفظ کند برای آن در پیش بگیریم.

وی تصریح کرد: بنابراین باید برای پیشگیری به رویکردهای جدید روی بیاوریم و چاره ای برای مشکلات بیاندیشیم.

پژمان با انتقاد از این موضوع که در حوزه مدیریت شهری در دام واژه ها گرفتار شده ایم، گفت: مناطقی که مردم در حاشیه شهر سکونت دارند، را بافت های حاشیه ای، عرصه هایی که افراد بدون اجازه مستقر شده اند را سکونتگاه های غیررسمی و نقاطی که منازل فرسوده وجود دارد را بافت فرسوده نام گذاری کرده ایم و به این ترتیب هر روز یک کلمه جدید به کار می بریم و در انتها هم متوجه نمی شویک که مولفه ها و مشخصه های این بافت ها چیست.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر عرصه هایی از این جنس بالغ بر ۱۴۰ هزار هکتار هستند که برای این تنوع باید تعریف مشخص و دقیقی ارائه شود.

وی گفت: بنابراین اولین گام این است که تعاریف روشن و تمام محدوده ها بازنگری و اسم گذاری شوند. در صورت تنوع گونه هم باید مشخص شود هر محدوده ذیل کدام گونه قرار می گیرد.

پژمان اظهارکرد: در زمینه اقدامات نیز انبوهی از عناوین مانند احیا بافت، بهسازی، نوسازی، بازسازی، بازآفرینی، باززنده سازی، توانمندسازی و … شکل گرفته اند. در این بخش هم باید مشخص شود که دقیقا کدام اقدام مد نظر ماست و چه فعالیتی را باید انجام شود.

معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه در حال حاضر محدوده ها عمدتا محدوده هایی با مولفه های ریزدانگی، ناپایداری و نفوذناپذیری انتخاب و در کمیسیون ماده ۵ شورا مصوب شده اند، گفت: بعد از این اقدام فعالیت خاصی انجام نشده و اقدامات انجام شده بسیار محدود است.

وی گفت: اگر جامعه شهرسازان و معماران کشور با کمبود کار مواجه هستند می توانیم این نوید را به آنها بدهیم که برنامه بزرگی در دستور کار است.

پژمان گفت: برنامه باید متکی بر مطالعه و تهیه طرح باشد، گفت: ما دنبال نسخه واحد نیستیم و مشاوران باید در هر نقطه ای به اقتضا مسائل جمعیتی، اقلیمی، فرهنگی، اجتماعی و الزامات دیگر طرح را تهیه کنند.

وی تاکید کرد: باید یکسان سازی در شرح خدمات تغییر پیدا کند و با کمک مهندسان مشاور برای اقدامات و گونه ها شرح خدمات متناسب در نظرگرفته شود.

معاون وزیر راه و شهرسازی بیان کرد: مشاوران باید محور برنامه های بازآفرینی باشند و با حضور در محدوده های هدف دریافت نزدیک و عمیقی از احساس، شرایط، خصوصیات، توقعات و انتظارات و ظرفیت های مردم به دست آورند و براساس آن شرح خدمات مکفی را تهیه کنند.

وی با تاکید بر لزوم یک طرح جامع و کامل و چند بعدی در راستای برنامه ها گفت: مشاوران باید نارسایی های محدوده های هدف را مشخص کنند و متناسب با شان، شخصیت، منابع، ظرفیت های اقتصادی و اجتماعی و مسائل مختلف برنامه خود را ارائه کنند.

پژمان با بیان اینکه برنامه ها باید دقیق، واقع بینانه و متناسب با ظرفیت های مردم باشد، گفت: محور برنامه ها مردم هستند و در جایی که مردم برای تغییر سرنوشت خود و دگرگون کردن اوضاع و احوال نامطلوب خود نقش آفرینی نکنند و سهیم نباشند ما نیز اقدامی انجام نمی دهیم.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران گفت: مشاوران باید در همه ابعاد مطالعه کنند و آمار و اطلاعات دقیقی داشته باشند تا انطباق حداکثری ایجاد کنند.

وی با بیان اینکه باید اسناد با دقت کافی تهیه شود و برای افرادی که می خواهند محلات را اداره کنند انعطاف پذیری لازم وجود داشته باشد، گفت: باید فرآیند طولانی کمیسیون ماده ۵ تسهیل شود و به افراد فهیم و دلسوز کشور اعتماد کرد.

پژمان بیان کرد: در جهت سیاست ها، راهبردها، تهیه برنامه ها، قوانین و مقررات و تدارک و تجهیز منابع بخش های مختلف پشتیبان تمام عیار و در جهت برطرف کردن مشکلات، مددکار مردم هستیم ولی نمی خواهیم گرفتار تصدی گری شویم زیرا از وسع و توان ما خارج است.

وی ادامه داد: در قانون این ظرفیت ایجاد شده که اختیارات خود را به کارگزار، تسهیل گر و توسعه گر تنفیذ کنیم تا با اختیارات کافی فعالیت ها را انجام دهند.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با اشاره به تاکید رییس جمهور بر سرعت نوسازی بافت های فرسوده، گفت: این نوسازی باید به صورت یکجا و هم زمان انجام شود و مشاوران باید به اقتضا مکان به عنوان افراد متخصص تدابیری را بیاندیشند و به کار گیرند تا فعالیت ها سرعت گیرد. نباید هر فردی در هر زمانی به ضرورتی رسید و دلش خواست در نقطه ای اقدام کند.

وی ادامه داد: در حال حاضر مشوق های فراوان، تراکم رایگان، تخفیف پروانه و تسهیلات رایگان برای نوسازی ارائه می شود اما با این فعالیت ها احتمالا فقط مساله ناپایداری را حل می کنیم و مولفه های دیگر نظیر کمبود سرانه های خدماتی، زیرساخت ها و رو بناها که کیفیت زندگی را تعیین می کند، مغفول می ماند در حالیکه با این اقدامات فقط تراکم ساختمانی و به تبع آن تراکم جمعیتی اضافه می شود و شرایط نامطلوب زندگی تشدید خواهد شد.

معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه در گذشته در روستاها چند نفر با گل و سنگ بناهایی را ایجاد کرده اند که ما امروز آنها را به عنوان پیشینه تاریخی خود می بینیم، گفت: انسان هایی با مصالح پیش پا افتاده میراثی به جا گذاشته اند که در حال حاضر به آن مفتخریم اما چرا ما نمی توانیم نظیر این بناها را احداث کنیم. آیا این فعالیت ها تکرار ناپذیر است یا اینکه آنها را در دستور کار قرار نداده ایم؟

وی تاکید کرد: به دنبال ایجاد ساز و کارهای ارتباطی و همکاری با مهندسان مشاور به صورت سازمان یافته هستیم به نحوی که مورد اعتراض مشاوران نباشد. در این ساز و کار باید برنامه ها، شرح خدمات، مکانیزم تحویل گیری مشخص باشد و پرداخت ها هم بدون تاخیر انجام شود.

پژمان گفت: باید زمینه تحرک اولیه ایجاد و سپس روند حرکت آن در طول زمان بررسی و مورد بازنگری قرار گیرد.

وی گفت: ۱۲۵ هزار میلیارد تومان بودجه برای اجرای برنامه در طول ۵ سال در نظرگرفته شده بود که این برآورد پیش از تورم بود. با وضعیت فعلی این عدد باید ضرب در دو یا سه شود و این عدد با بررسی صحیح تغییر کند.

مدیر عامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با اشاره به اینکه بخشی از مشکلاتی که در کشور وجود دارد به دلیل انحصارات است، گفت: اگر اراده کنیم و به نقاط مشترک برسیم مشکلات حل خواهد شد.

پژمان، با تاکید بر لزوم کاهش هزینه های مردم، گفت: بنا به گفته رییس کمیسیون عمران مجلس و اطلاعات رسمی، ۶۰۰ هزار میلیارد تومان پروژه نیمه تمام در کشور وجود دارد اما با تعدیل قیمت ها، به نظر می رسد امروز نزدیک به هزار هزار میلیارد تومان پروژه نیمه تمام در کشور وجود داشته باشد که به طور میانگین حدود ۵۰ درصد پیشرفت داشته اند.

معاون وزیر راه و شهرسازی، بیان کرد: هزار هزار میلیارد تومان از سرمایه های مردم درگیر پروژه های نیمه تمام است بنابراین در زمانی که با این همه مضیقه و تنگنا برای کشور مواجه هستیم نباید وارد پروژه هایی شویم که با اولویت ها تطبیق ندارد.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران اظهارکرد: حدود ۴ هزار میلیارد تومان از بودجه یک میلیارد دلاری در اختیار شرکت بازآفرینی شهری ایران قرار گرفته است که از این میزان ۲ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان را به صورت منابع بانکی و تسهیلات ارزان قیمت با سود ۹ درصد به مردم برای ساخت و ساز ارائه می شود.

وی با بیان اینکه همچنین مقرر شده یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از بودجه را به اجرای پروژه ها اختصاص دهیم، گفت: این بودجه صرف حوزه های زیرساختی، روبنایی، تعریض و اصلاح شبکه می شود تا گشایشی در زندگی مردم ایجاد شود.

وی ادامه داد: ۱۵۰ میلیارد تومان ودیعه مسکن نیز به منظور جا به جایی موقت افرادی که تصمیم به نوسازی منازل خود دارند، در نظر گرفته می شود.

پژمان افزود: در برنامه بازآفرینی شهری، اجرایی کردن پروژه ها را با توجه به جزئیات آنها ادامه می دهیم و بنا نداریم مسئولیت ها و اختیارات کسی را محدود کنیم.

وی تاکید کرد: همچنین بنای توقف کارها را نداریم و اگر برنامه ها به تجدیدنظر و اصلاح نیاز دارد حین ادامه کار این اصلاحات اعمال می شود.

معاون وزیر راه وشهرسازی گفت: کل فرایند بازآفرینی باید رصد و با نظامات درستی با محوریت و حضور حداکثری بخش حرفه ای و خصوصی در چارچوب مناسبی پیگیری شود.

وی افزود: اگر مهندسان مشاور در شرح خدمات ایرادی وارد می کنند و شرح خدمات جدیدی از سوی مهندسان مشاور پیشنهاد داده می شود ما مدافع این پیشنهاد در سازمان برنامه و بودجه خواهیم بود. بخش زیادی از منابع طرح ها از منابع داخلی خود تامین می شود و به همین دلیل نگرانی ای در این زمینه وجود ندارد.

وی تاکید کرد: جامعه مهندسان مشاور و انجمن صنفی باید بدانند به دنبال عناوینی نیستیم که تصور نادرست انحصار را ایجاد کند.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران اظهارکرد: باید هرچه سریعتر دستورالعمل آماده و اسناد با پشتوانه تهیه شوند. ما نیز براساس فرایندها دستورالعمل را تهیه و بر همین اساس کارگروه ها را تشکیل می دهیم. تلاش ما این است که طی ۵۰ روز باقی مانده از سال مقدمات اجرای برنامه را فراهم کنیم.