سیدعمران طباطبایی – حقوق کهنسالان یکی از مهم‌ترین مباحث در جوامع مدرن است. همانطور که جمعیت جهان به سمت کهنسالی می‌رود، تضمین حقوق و کرامت این قشر از جامعه اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند. این موضوع شامل ابعاد قانونی، اجتماعی، اخلاقی و حتی اقتصادی می‌شود.
حقوق کهنسالان مجموعه‌ای از اصول و قوانینی است که برای تضمین زندگی با کرامت، استقلال، مشارکت، مراقبت و خودشکوفایی افراد مسن تدوین شده‌اند. پنج اصل کلی برای حمایت از حقوق کهنسالان از سوی مجامع بین المللی معرفی شده که شامل استقلال، مشارکت، مراقبت، خودشکوفایی و کرامت می‌شود. این اصول، مبنای بسیاری از قوانین و سیاست‌گذاری‌ها در سراسر جهان قرار گرفته‌اند.
۱- استقلال :حق دسترسی به غذا، آب، مسکن، لباس و مراقبت‌های بهداشتی کافی: این موارد نیازهای اولیه برای یک زندگی مستقل و سالم هستند.
حق دسترسی به فرصت‌های کاری یا درآمدزا: حتی پس از بازنشستگی، کهنسالان باید فرصت مشارکت اقتصادی و حفظ استقلال مالی خود را داشته باشند.
حق مشارکت در تصمیم‌گیری‌های مربوط به مراقبت از خود: کهنسالان باید در انتخاب گزینه‌های مراقبت و زندگی خود نقش داشته باشند. حق زندگی در محیط‌های امن و قابل دسترس: محیط زندگی باید متناسب با نیازهای جسمانی آن‌ها باشد و امکان جابجایی راحت را فراهم کند.
۲- مشارکت : حق مشارکت فعال در جامعه: کهنسالان باید بتوانند در تدوین سیاست‌ها و برنامه‌هایی که مستقیماً بر زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارد، مشارکت کنند.
حق انتقال دانش و مهارت‌های خود: تجربه و خرد کهنسالان منبع ارزشمندی برای نسل‌های جوان‌تر است و باید فرصت انتقال آن فراهم شود. حق ایجاد و حفظ انجمن‌ها یا جنبش‌های افراد مسن: برای دفاع از حقوق خود و مشارکت جمعی.
۳- مراقبت : حق دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و اجتماعی: شامل پیشگیری، درمان، توانبخشی و مراقبت‌های طولانی‌مدت. حق دسترسی به خدمات حمایتی خانواده و جامعه: برای حفظ استقلال و زندگی در خانه تا حد امکان.
حق دسترسی به خدمات مراقبتی در نهادهای مناسب: در صورت نیاز به مراقبت‌های تخصصی، این نهادها باید از کیفیت بالا و محیطی انسانی برخوردار باشند. حق استفاده از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی در این نهادها: حتی در مراکز مراقبتی، حقوق فردی نباید نادیده گرفته شود.
۴- خود شکوفایی: حق دسترسی به فرصت‌های آموزشی و فرهنگی: کهنسالان باید بتوانند مهارت‌های جدید یاد بگیرند، به علایق خود بپردازند و از میراث فرهنگی جامعه بهره‌مند شوند.
حق دسترسی به منابع آموزشی، فرهنگی، تفریحی و معنوی: برای رشد و غنی‌سازی زندگی شخصی. حق استفاده از ظرفیت‌های خود برای خودشکوفایی کامل: هر فردی، فارغ از سن، حق دارد به بالاترین پتانسیل خود دست یابد.
۵-کرامت: حق زندگی در امنیت و بدون استثمار، سوءاستفاده جسمی یا روانی: حفاظت از کهنسالان در برابر هرگونه آزار و خشونت. حق برخورداری از رفتار عادلانه: کهنسالان نباید به دلیل سن خود مورد تبعیض قرار گیرند.
حق زندگی با کرامت و امنیت فارغ از نژاد، قومیت، جنسیت، معلولیت، وضعیت مالی یا هر وضعیت دیگری: این اصل، اصل اساسی حقوق بشر برای همه افراد است.
چالش‌ها در راستای تحقق حقوق کهنسالان؛ با وجود این اصول، چالش‌های زیادی در سراسر جهان برای تحقق کامل حقوق کهنسالان وجود دارد:
تبعیض سنی: نگرش‌های منفی و کلیشه‌ای در مورد کهنسالی که می‌تواند منجر به تبعیض در استخدام، خدمات بهداشتی و حتی روابط اجتماعی شود.
سوءاستفاده و غفلت: کهنسالان در برابر سوءاستفاده‌های جسمی، روانی، مالی و غفلت، آسیب‌پذیرتر هستند.
فقر و ناامنی مالی: بازنشستگی، افزایش هزینه‌های زندگی و کاهش توانایی کار می‌تواند منجر به فقر شود.
دسترسی محدود به مراقبت‌های بهداشتی و اجتماعی: به ویژه در مناطق محروم یا برای افراد با درآمد کم.
عدم مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها: نادیده گرفتن نظرات و تجربیات کهنسالان در سیاست‌گذاری‌ها.
تنهایی و انزوا: به دلیل از دست دادن عزیزان یا عدم دسترسی به فرصت‌های اجتماعی.
راهکارهای تقویت حقوق کهنسالان: آموزش و آگاهی‌بخشی: افزایش آگاهی عمومی در مورد تبعیض سنی و اهمیت حقوق کهنسالان.
تدوین و اجرای قوانین حمایتی: ایجاد قوانین محکم برای مقابله با سوءاستفاده، تبعیض و تضمین حقوق مالی و اجتماعی.
تقویت سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی و اجتماعی: دسترسی آسان و ارزان به خدمات پزشکی، مراقبت‌های در منزل و مراکز نگهداری با کیفیت.
ایجاد فرصت‌های مشارکت: فراهم آوردن بستر برای مشارکت کهنسالان در فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی.
حمایت از خانواده‌ها و مراقبان: ارائه آموزش و پشتیبانی به خانواده‌هایی که از سالمندان مراقبت می‌کنند.
ترویج فناوری‌های کمکی: استفاده از فناوری برای افزایش استقلال و امنیت کهنسالان.
ایجاد محیط‌های دوستدار سالمند: فضاهای شهری و عمومی که متناسب با نیازهای کهنسالان طراحی شده باشند.
تضمین حقوق کهنسالان نه تنها یک وظیفه انسانی است، بلکه به نفع کل جامعه است. با بهره‌گیری از تجربه و خرد این قشر ارزشمند، می‌توانیم جامعه‌ای پویاتر، مهربان‌تر و باثبات‌تر داشته باشیم.
انتهای پیام/
