سیدعمران طباطبایی – باید و بهتر است که کمتر حرف بزنیم. گوش دادن کمک می کند اطلاعات بیشتری کسب کنیم و اطرافیان را بهتر بشناسیم و به ما یاد می دهد که چگونه با جملات مختصر و مفید منظور خود را به درستی منتقل کنیم. همیشه وقت داریم که اطلاعات بیشتری را در مورد یک مسئله در اختیار دیگران قرار دهیم اما وقتی حرف محرمانه ای را در جمع بر زبان می آوریم دیگر آن حرف خصوصی نیست و برای جبران، کاری از دستمان ساخته نخواهد بود. در حالت کلی طبق تحقیقات دانشمندان بهتر است بیش از ۴۰ ثانیه به طور مداوم صحبت نکنیم چون باعث می شود مخاطب خسته شده و به ادامه حرف های ما توجه نکند. در چنین مواردی بهتر است کمی مکث کنیم یا به طرف مقابل نیز فرصت حرف زدن بدهیم. برای تمرکز بهتر می توان گفته های طرف مقابل را در ذهن خود تصور کرد. هنگام گفت و گو سعی کنیم احساس همدلی خود را به طرف مقابل نشان دهیم و او را قضاوت نکنیم.
هنگامی که دوستانمان را ملاقات می کنیم، در طول مدت، نگران این هستیم که دوباره پر حرفی نکنیم و اجازه صحبت کردن را از دیگران نگیریم و مداوم به خود می گوییم که آیا دوباره بیش از حد صحبت کرده ایم. اما برای رهایی از این نگرانی باید به صورت کاملاً صادقانه تمام اتفاقات و رفتارها و صحبت های خودمان و اطرافیانمان را در ذهنمان مرور کنیم. این به ما کمک می کند که به طور واضح ببینیم خواسته یا نا خواسته در مقابل دیگران چه قدر صحبت کرده ایم و به راحتی در مورد خود و رفتارمان قضاوت کنیم. شاید خیلی خوب باشد که گفت و گوهای خود را ضبط و به آن گوش کنیم.
اگر کسی که ما در حال صحبت کردن با او هستیم شناختی از دوستمان به نام مثلاً حسن که در همسایگی ما است نداشته باشد، باید در جملات بعدی حتماً اشاره ای به این شخص داشته باشیم.
کسی که لب های خود را یک لحظه بر هم نهد ساکت است اما صامت نیست مگر اینکه این حالت طولانی شود و سکوت به معنی امتناع از گفتن است، چه حق و چه باطل.
اما صامت فقط امتناع از گفتن باطل است و سکوت عبارت است از قطع صدا و قطع نفس در زمانی محدود. بعضی اوقات افراد با سکوت کردن خود یک نوع فشار روحی و روانی بر دیگران وارد می کنند و از وسیله ای به نام سکوت، خشم و ناراحتی خود را بروز می دهند و البته این بهتر از جیغ کشیدن و فریاد زدن است. وقتی شخص جرأت ابراز عقاید خود را ندارد و از نگاه کردن به دیگران و گوش دادن ترس دارد با نا امیدی می گوید این کار از من ساخته نیست و سکوت می کند. گاهی انسان وظیفه دارد در جایی سخن بگوید و از حقی دفاع کند، در این صورت سکوت او می تواند گناه باشد و او را از خداوند دور کند و گاهی نیز سخن گفتن متضمن دروغ و غیبت و تهمت و مانند آن است و باعث ارتکاب گناه و دوری از خداوند می شود.
پیامبر مسلمانان جهان (ص) می فرماید: هر که پر حرف باشد خطایش فراوان است و هر که خطایش فراوان باشد، گناهانش بسیار است و هر که گناهانش بسیار باشد، آتش دوزخ به وی سزاوارتر است. خردمند کسی است که زبانش را در بند کشد.
اگر می پنداریم که سخن گفتن نقره است پس خاموشی و سکوت، زر و طلاست لذا معیار اعتبار، سخن می شود و نحوه بیان، ادبیات مورد استفاده و نتایج مترتب بر سخن در اولویت اهمیت قرار می گیرند.
درست سخن گفتن، سخن گفتنی است که برای حکم، استدلالات نقد پذیر و بحث پذیر ارائه نماید و حکم، نتیجه ضروری مقدمات طرح شده باشد.
اگر من سخنی بگویم که هیچ استدلالی نداشته باشد یعنی مقدمه ای که قابل نقد باشد و آن را حمایت کند، نداشته باشد یعنی من به درستی سخن نگفته ام حتی اگر از واقعیت روایت کند. سخنانی که استدلال آن را حمایت نمی کند، لا اقل در حوزه علوم انسانی و حیات این جهان، فاقد ارزش توجه است.
سخن به منبعی ارجاع می شود که دیگر نمی توان در مورد آن بحث و استدلال کرد، باید از حوزه علوم انسانی و حیات این جهان، طرد شود. برعکس سخن درستی که به درستی بیان نشده و مقدمات مستدلی که آن را حمایت کند نداشته باشد، حتی اگر بر واقعیت هم مطابقت کند، نباید منشأ اثری شود. اگر نقض هم نشود، با وجود آن می خواهم مخاطب را به این امر تشویق کنم که از سخنی که به درستی گفته نشده، صرف نظر کند و زندگی و وقتش را سر آن قمار نکند، حتی اگر با واقعیت مطابقت داشته باشد.
اگر شخصی بخواهد بزرگی عقل خویش را در جمعی حفظ کند، سخن را کم کند تا به وسیله این موازنه، از صفت کم خردی در امان بماند. خاموشی بجا عامل دور شدن از سرزنش دیگران است.
در تفصیل ویژگیهای متقین، ارزش های معنوی و صادق بودن کافی نیست بلکه سخن صواب لازم و کافی است. صواب شامل سخنی است که مثلاً شخصی رازی را با ما در میان گذاشته، اگر راز او را به دیگری بگوییم سخن اشتباهی نگفته ایم اما به جا نیست چون انسان باید امانتدار باشد. گاهی اوقات سخن خوب است، زمان بیان آن هم مناسب است ولی وقتی طولانی میشود دیگر حوصله شنیدن آن نیست.
در حوزه دین و اندیشه، يكی از آداب حكيم شدن همين خاموش بودن، بجا سخن گفتن،كم سخن گفتن است.
انتهای پیام/
