سیدعمران طباطبایی – حکمرانی خوب به عنوان یک مفهوم مهم در علوم اجتماعی از دیر باز مورد توجه قرار گرفته است. مفهوم حکمرانی خوب شامل شفافیت دولت، پاسخگویی دستگاه های اجرایی، مشارکت مردم و برابری قانونی است.حکومت ها باید به این اصول احترام بگذارند و آن را درست اجرایی کنند تا روند توسعه پایدار را تسریع دهند.
مشارکت مردم در حکمرانی، حاکمیت قانون، شفافیت، پاسخگویی، وفاق عمومی، حقوق مساوی و اثر بخشی اصول حکمرانی خوب هستند. مشارکت مردم می تواند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم صورت گیرد. حکمرانی به چارچوب قانونی عادلانه نیاز دارد که حقوق افراد را به صورت شایسته حفظ کند. شفافیت، پاسخگویی و توجه به نیازهای جامعه نیز حیاتی هستند. وفاق عمومی و حقوق مساوی نیز از اصول حکمرانی مهم هستند. اثر بخشی و کارایی هم از جوانب حکمرانی خوب است. مسئولیت پذیری یکی از اصول حکمرانی خوب است، که موسسات و نهادهای مختلف باید در قبال سیاست ها و اقدامات خود پاسخگو باشند. این اصول متصل به هم بوده و نیاز به اجرای همزمان دارند.
بدون شفافیت و حاکمیت قانون، مسئولیت پذیری نمی تواند اجرایی شود. حکمرانی خوب به بهبود کارکرد هزینه های دولت کمک می کند. اجرای مفاهیم حکمرانی خوب در سازمان ها مانع از فساد اداری می شود و به سلامت سازمانی کمک می کند. این اصول نه تنها در حکومت بلکه در سازمان های خصوصی و نهادهای مدنی نیز باید اعمال شود. حکمرانی، تعادل جدیدی بین دولت و جامعه مدنی است که در سطح ملی نیز شناخته می شود. اینکه جامعه مدنی و بخش خصوصی بدون وابستگی به دولت و منابع رسمی، مسائل جمعی را حل کنند، جزو چشم انداز حکمرانی محسوب می شود. مفهوم حکمرانی خوب به عنوان فرایند تصمیم گیری، فراتر از تمدن بشری است و در دهه های اخیر، نقش مهم حکمرانی در تعیین سلامت اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. این تحول از مدیریت دولتی سنتی به مدیریت دولتی نوین، با توجه به نقاط ضعف پارادایم قبلی، رونق گرفته است.
حکمرانی خوب که با ویژگی هایی مانند مشارکت، شفافیت، پاسخگویی اثر بخش و کارآیی و حاکمیت قانون تعریف می شود، الگویی برای توسعه پایدار انسانی با ساز و کار تعامل عملی سه بخش دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی است .
این موضوع به دنبال نقش حداقلی دولت و توانمند سازی نهادهای مدنی و بخش خصوصی می باشد. در این راستا بر رفتار تعاملی سه بخش دولت، نهادهای مدنی و بخش خصوصی تأکید می شود و دولت باید نقش هماهنگ کننده و تنظیم گر خود را تقویت نموده و به جای تصدیگری به تنظیم و تسهیل روابط بپردازد.
در الگوی حکمرانی خوب دولت باید راه را برای فعالیت سایر بخش ها هموار سازد.
در حکمرانی خوب متغیرهایی مانند دموکراسی، مشارکت، پاسخگویی، عدالت محوری و اثر بخشی پیشنهاد شده که در صورت تحقق متغیرهای فوق، تعامل بین آن و دیگر بخش ها بیشتر می شود.
الگوی های فعلی حداقل با افزایش شدید بحران های مالی همراه بوده است که هزینه های سنگینی بر اقتصاد کشورهای در حال توسعه و اقتصاد جهانی تحمیل کرده است. طی چند دهه اخیر نابرابری میان کشورها افزایش یافته و در اکثر کشورهای جهان سومی اجرای این الگوی سیاست گذاری به افزایش شدید فقر و نا برابری و تورم منجر گردیده است. این پیامدها موجب رویگردانی از الگوی فعلی شده و استقبال از الگوی حکمرانی خوب را دو چندان نموده است.
کاهش مداخله دولت ها، لزوماً عملکرد بهتر وضعیت اقتصادی را به ارمغان نمی آورد. برای دستیابی به توسعه، نقاط ضعف دولت ها و راه های کاهش آن باید در کانون سیاست ها قرار گیرد. اعمال حکمرانی بهتر نیازمند مجموعه ای از سیاست هاست که از جامعه ای به جامعه دیگر متفاوت است. با این وجود، افزایش رقابت در حوزه سیاسی و اقتصادی و همچنین پاسخگویی بیشتر دولت ها راهبرد اصلی حکمرانی خوب است.
حکمرانی خوب مفهومی است مشتمل بر معیارها و استانداردها، رویه ها و اصول حکومتداری که دولتها از طریق آن امور عمومی را به انجام می رسانند و منابع عمومی را اداره می کنند و حقوق بشر را تضمین می نمایند. از ارکان مهم حکمرانی خوب می توان شفافیت، مسوولیت، پاسخگویی، مشارکت، حاکمیت قانون و انعطاف پذیری دولت را نام برد. حکمرانی خوب نسبت نزدیکی با مردم سالاری و فرآیندهای دمکراتیک دارد و مجموعه ای از معیارها و شاخص های کاربردی نظام های سیاسی دمکراتیک در ابعاد فرآیندی، ساختاری و ماهوی است اما تحقق این مفهوم و حاکمیت دمکراتیک، مستلزم حکومت دمکراتیک و جمهوری است. اصل تفکیک و تعامل قوا به عنوان یک اصل سازمانی در خدمت حقوق بشر و آزادیها بوده و با توزیع و سرشکن نمودن اقتدار سیاسی، نظام پاسخگو، شفاف و قانونمند است. بدین لحاظ جکمرانی خوب پیوند وثیقی با نوع ساختار حکومت ها دارد و ساختارهای دمکراتیک از شرایط پیشین حکمرانی خوب است.
شاخص های مشارکت مردم در تصمیم گیری، تقویت احزاب، تمرکز زدایی، گسترش سازمان های غیر دولتی و سایر شاخص ها به عنوان مهمترین شاخص ها به ترتیب اولویت در دستیابی به حکمرانی خوب شناخته شده اند.
انتهای پیام/
