سیدعمران طباطبایی – مرکز آموزش مجازی در دانشگاها، در قالب یک وبسایت آموزشی امکان یادگیری و رشد فردی و اجتماعی در بستر فضای مجازی را برای مخاطبان خویش فراهم می کند. این مراکز از آغاز فعالیت خود، هم اکنون با توجه به گستردگی و تنوع محتوای آموزشی و بالا بودن جامعه آماری مخاطبان و کاربران، بعنوان بزرگترین سامانه آموزش مجازی یک کشور شناخته می شوند.

برگزاری دوره های مختلف آموزشی برای دانشجویان، اساتید، کارکنان دانشگاه ها و مدیران سایر دستگاه ها، نهادهای دولتی و غیر دولتی، بخشی از فعالیت های این مراکز می باشد. سامانه آموزش مجازی در دانشگاهای یک کشور به منظور فراهم کردن امکانات آموزشی دروس مختلف برای تمامی دانشجویان سراسر کشور طراحی می شود. در جهان امروز، سایت های آموزش مجازی از جمله زیر ساخت هایی است که جهت ارائه خدمات آموزشی به دانشجویان تمامی دانشگاه های یک کشور در زمینه های گوناگون در نظر گرفته می شود.

با مجازی شدن آموزش در دانشگاه ها، امکان دسترسی به خدمات آموزشی از این طریق برای دانشجویان ساده تر شده است. بررسی مزایا و معایب آموزش مجازی از آن جهت حائز اهمیت است که روش‌های نوین آموزش از جمله آموزش مجازی و استفاده از ابزارهای آموزش آنلاین، شرایط جدیدی را برای همه فراهم نموده است و به بشر این امکان را می‌دهد که در هر موقعیتی بتواند آموزش‌ها را دنبال کند.

یادگیری با روش‌های جدید و آموزش از طریق ابزارهای الکترونیک در دنیای امروز اهمیت بالایی داشته و این ابزار به عنوان یکی از منابع موثر و مفید برای یادگیری معرفی می‌شوند. استفاده از آموزش غیر حضوری برای بسیاری از افراد توصیه می‌شود و برای درک بهتر مفاهیم درسی و غیر درسی نیاز است تا یادگیری به صورت ترکیبی از آموزش مجازی و حضوری صورت گیرد.

آموزش‌های آنلاین با استفاده از محتوای متنوعی از جمله صدا، تصویر و انیمیشن انجام می‌شود و به همین دلیل در مقایسه با آموزش حضوری برای بشر جذابیت بیشتری دارد. با دانستن مزایا و معایب آموزش آنلاین بهتر می‌توان تصمیم گرفت که کدام روش برای یادگیری بهتر مناسب‌تر است. مهم‌ترین مزیت آموزش غیر حضوری، عدم محدودیت زمانی و مکانی برای یادگیری است به این معنی که افراد در هر زمان و هر مکان می‌توانند آموزش‌ها را دنبال کنند و نیازی نیست حتماً در زمانی از قبل تعیین شده در مکان مشخصی حضور داشته باشند.

یکی از دلایل محبوبیت آموزش مجازی همین است که دانش پژوه در منزل و حتی در مسافرت و در محل کار نیز می‌تواند ویدیوها را تماشا کرده و دروس را مطالعه کند. بدین ترتیب بسیاری از مشکلات زمان بندی برای حضور در کلاس‌های حضوری از میان رفته و دیگر مشکلی برای شرکت در کلاس‌ها و یادگیری دروس وجود نخواهد داشت. دانش پژوه بر اساس برنامه‌ درسی خود می‌تواند از محتوای آموزشی استفاده کرده و با آن پیش رود و به این ترتیب شاید بتوان این گونه بیان کرد که در راستای بررسی مزایا و معایب آموزش مجازی، از مهم‌ترین مزایای این روش آموزش، نبود محدودیت زمانی و مکانی برای یادگیری است.

آموزش مجازی در مقایسه با آموزش حضوری از نظر هزینه بسیار کمتر است و به طور کلی با آموزش مجازی می‌توان در بسیاری از هزینه‌های رفت و آمد و هزینه‌ ثبت نام در کلاس‌های آموزش حضوری صرفه جویی کرد. بسیاری از دانش پژوهان به دلیل محدود بودن امکانات آموزشی در منطقه‌ سکونت خود بایستی راهی طولانی را طی کنند تا بتوانند به موسسات آموزشی رفته و از آموزش‌ها بهره مند شوند که هزینه رفت و آمد به شهر یا منطقه‌ای دیگر از شهر، هزینه‌ی زیادی به همراه دارد. اما با استفاده از آموزش مجازی، هزینه‌های رفت و آمد و همچنین هزینه‌های هنگفت آموزش‌های حضوری حذف شده و با خیالی آسوده می‌توان آموزش‌ها را دنبال کرد.

دانش پژوهان از هر نقطه از کشور می‌توانند از ویدیوهای آموزشی استفاده کنند و بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای دروس را همراه با بهترین اساتید یاد بگیرند. با دانستن مزایا و معایب آموزش الکترونیکی بهتر می‌توان تصمیم گرفت که کدام شیوه یادگیری برایمان مفید بوده و بازدهی بیشتری دارد. از دیگر مزایای آموزش غیرحضوری، آرامش و راحتی بیشتر در زمان یادگیری است که می‌توان در هر مکانی مانند اتاق مطالعه‌ی خود، با خیالی آرام و آسوده از محتوای آموزشی استفاده کرد.

با استفاده از محتوای آموزش الکترونیکی در زمان رفت و آمد به محل تحصیل خود، در اتوبوس یا مترو، در منزل، در مسافرت و … می‌توان مباحث را دوره کرده و کلاس‌ها را دنبال کرد و بدین ترتیب مشکلات رفع و آمد و استرس شرکت در کلاس‌های حضوری تا حد زیادی رفع خواهند شد. هر قدر ذهن ما آرام‌تر و محیط مطالعه و یادگیری نیز ساکت‌تر باشد، تمرکزمان بر مباحث بیشتر بوده و کیفیت یادگیری نیز بالاتر خواهد بود.

در آموزش حضوری عوامل مختلفی موجب حواس پرتی می‌شوند اما در منزل این عوامل را می‌توان کنترل کرده و در محیطی آرام و ساکت آموزش‌ها را دنبال کرد و به همین دلیل آموزش مجازی مناسب‌تر است. یکی از مزایای مهم آموزش مجازی، در دسترس بودن منابع و امکان استفاده آسان از آن‌ها است و در هر زمان و هر مکان می‌توان به منابع آموزشی دسترسی داشته باشیم. کافی است یک گوشی یا لپ تاپی که به اینترنت متصل باشد را به همراه داشته باشیم و پس از آن هر زمان که فرصتی پیش بیاید می‌توان ویدیوها را تماشا کرده و مباحث را دوره کنیم. این امکان برای کلاس‌های حضوری وجود ندارد و دانش آموز تنها با حضور در کلاس می‌تواند آموزش را دنبال کند اما با ویدیوهای آموزشی بسیاری از محدودیت‌ها رفع شده و شرایط برای یادگیری و مرور مطالب بسیار ساده می‌شود و حتی دانش آموزانی که در مناطق محروم زندگی می‌کنند نیز به منابع دسترسی داشته و از آموزش‌ها بهره مند می‌شوند.

در روش سنتی، دانش پژوه با استفاده از قلم و کتاب و توضیحات معلم درس را یاد می‌گیرد اما در آموزش‌های مجازی از محتوای متنوعی از جمله تصویر، صدا و ویدیو برای توضیح مطالب استفاده می‌شود و این تنوع در افزایش میزان یادگیری و ایجاد انگیزه و علاقه در دانش پژوه نقش بسیار مهمی دارد چرا که دانش پژوهان تصاویر و نمودارها را به طور کامل تحلیل کرده و مباحث درسی را عمیق‌تر درک می‌کنند.

از دیگر مزایای آموزش‌های مجازی، امکان زمان‌ بندی تماشای محتوای آموزشی مجازی با برنامه‌ی تدریس حضوری است به این معنی که دانش آموز می‌تواند طبق برنامه‌ی درسی خود و مباحثی که در کلاس درس تدریس می‌شوند، ویدیوهای آموزشی را دنبال کند زیرا ترکیب این دو روش یادگیری، بهترین روش یادگیری محسوب می‌شود و بازدهی بالایی خواهد داشت. ویدیوهای آموزشی باید با توجه به مباحث کتاب بخش‌ بندی شده تا دانش آموز بتواند بر اساس بخش‌های کتاب و برنامه تدریس معلم از ویدیوها استفاده کند و بدین ترتیب پس از تدریس معلم، دانش آموز یک بار دیگر مباحث را با کمک ویدیوهای آموزشی دوره کرده و یادگیری به بهترین شکل ممکن صورت خواهد پذیرفت.

آموزش مجازی یک روش نوین است که پس از شیوع ویروس کرونا در کشورهای کم توسعه رونق گرفت و امروزه بسیاری از انسان ها همراه با تحصیل از منابع دیگری از جمله ویدیوهای آموزشی نیز استفاده می‌کنند و مزایا و معایب آموزش غیر حضوری موجب می‌شود تا والدین در این مورد محتاط‌ تر عمل کنند.

برخی از دانش آموزان در زمان تماشای ویدیوهای آموزشی قادر نیستند حواس خود را متمرکز کنند. در آموزش حضوری، معلم در مقابل دانش آموز می‌ایستد و این ارتباط رو در رو موجب می‌شود تا دانش آموز با تمرکز بیشتری به صحبت‌های معلم گوش کند اما وقتی آموزش به صورت غیرحضوری است، فعالیت‌های دانش آموز دیگر تحت کنترل معلم نبوده و دانش آموز خیلی راحت تمرکز خود را از دست خواهد داد. بنابراین مهم است که میزان توانایی دانش آموز را برای استفاده از آموزش مجازی ارزیابی کنیم و اطمینان حاصل نماییم که تماشای ویدیوهای آموزشی برای وی موثر خواهد بود. البته که هر قدر هم که دانش آموز حواس پرتی کند همان مقدار که ویدیو را تماشا می‌کند و مطالب به گوش وی می‌رسد، تاثیرگذار می‌باشد.

بهتر است دانش آموز در محیطی مطالعه کند که ساکت بوده و عوامل حواس پرتی در آن وجود نداشته باشد البته عدم تمرکز دانش آموزان را در فهرست معایب در نظر بگیریم زیرا برای این امر راهکارهای ساده‌ای وجود دارد. برای این که دانش آموز بتواند ویدیوها را تماشا کند باید به اینترنت متصل باشد. این مساله برای دانش آموزانی که در مناطق محروم زندگی می‌کنند یا از نظر مالی در شرایط سختی به سر می‌برند، کمی مساله ساز خواهد بود.

لازمه‌ی استفاده از محتوای آموزشی آنلاین، داشتن یک دستگاه دیجیتال مانند گوشی همراه یا تبلت است که به اینترنت متصل باشد در غیر این صورت دانش آموز نمی‌تواند به ویدیوها دسترسی پیدا کند.

امروزه با پیشرفت فناوری در بسیاری از کشورهای جهان از روش غیرحضوری برای تدریس استفاده می‌شود و می‌توان آموزش مجازی را تکمیل کننده‌ی آموزش حضوری دانست. کودکان امروز به دلیل علاقه به فضای مجازی به یادگیری در این محیط علاقه‌ مند بوده و در صورتی که آموزش جامع و متنوع باشد، تاثیر بسیار خوبی بر یادگیری آنها خواهد داشت. مانند بسیاری از روش های تدریس، یادگیری آنلاین نیز دارای مجموعه ای از نکات مثبت و منفی است. رمزگشایی و درک این نکات مثبت و منفی در ایجاد استراتژی هایی برای ارائه کارآمدتر آموزش ها کمک می کند و یادگیری بدون وقفه برای دانش آموزان را اطمینان می پذیرد یادگیری آنلاین می تواند یک گزینه مفید و راحت برای دانش آموزان باشد که انعطاف پذیری، دسترسی به طیف وسیع تری از دوره ها و فرصتی برای توسعه مهارت های مهم فناوری را ارائه می دهد.

امروزه با گسترش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، روش کسب و کار، فعالیت های روزمره، ارتباط با دیگران، دستیابی به اطلاعات و به طور کلی تمامی ارکان زندگی بشر دچار تحولی عظیم گشته است.

یادگیری آنلاین و کسب دانش نیز در این میان مستثنی نمانده است. هر چند بشر از دیرباز فناوری و ابزار را در خدمت آموزش و فراگیری اش بکار گرفته ولی شاید هیچگاه مانند امروز، آموزش و فراگیری با تحولات شگرفی که نشات گرفته از بکارگیری فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی مانند اینترنت، لوح فشرده و سیستم های چند رسانه ای می باشد، روبرو نگشته است. این فناوری ها عمدتاً با هدف ارتقاء سطح کیفی ارائه خدمات آموزشی و نیز اهدافی چون گسترش تعداد مخاطبین، آموزش دهندگان و موسسات آموزشی و حتی شرکت ها و مراکز کسب و کار و غیره را قادر می سازند تا به صورتی مقرون به صرفه و در کوتاه ترین زمان ممکن مطالب و محتویات مورد نظر را به دانشجویان، مشتریان و به طور کلی مخاطبین منتقل نمایند.

همه‌ گیری کرونا سبب شد آموزش مجازی بیش از پیش در سرتاسر دنیا بیشتر مطرح شود. کسانی که زمانی به شدت مخالف این موضوع بودند هم مجبور شدند از این شیوه استفاده کنند. دانش‌آموزان بسیاری با این روش نتایج عالی به دست آورده‌اند.

آموزش مجازی، بازدهی بهتری برای ارایه دروس دارد. ابزار آموزش مجازی نظیر ویدیو‌ها، پی‌دی‌اف‌ها و پادکست‌ها می‌توانند در کنار معلم، مجموعه‌ای خوب برای آموزش باشند و این ابزار در آموزش جایگاه خودش را پیدا کرده و هر روز امکانات بیشتری به آن می افزاید.

فایده‌ی دیگر آموزش مجازی این است که به شاگردان اجازه می‌دهد از جایی که دوست دارند در کلاس‌ها شرکت کنند و همچنین این روش باعث می‌شود موسسات آموزشی بتوانند فرای مشکلات جغرافیایی به دانش آموزان بیشتری خدمات ارایه کنند. این روش سبب کاهش هزینه‌ها می‌شود.

آموزش‌های مجازی نسبت به آموزش حضوری بسیار به صرفه‌تر است. این روش هزینه‌های جابجایی، غذا و از همه مهمتر هزینه اجاره‌ی جا را از بین می‌برد و به این موارد، کم شدن هزینه‌ی کاغذ و کتاب را هم اضافه کنید. چون دانش‌ آموزان از مکان مورد نظرشان در کلاس‌ها شرکت می‌کنند احتمال غیبتشان کمتر می‌شود و این روش را برای روش‌های مختلف یادگیری مناسب کرده است. هر کس یک روش خاص یادگیری برای خودش دارد. بعضی‌ها با تصاویر یاد می‌گیرند و عده‌ای با صوت بیشتر ارتباط برقرار می‌کنند.

سیستم آموزش مجازی با در اختیار گذاشتن روش‌های مختلف یادگیری نیاز اکثر دانش‌ آموزان را رفع می‌کند. برای بسیاری از دانش‌ آموزان بزرگترین چالش یادگیری به شکل مجازی، تمرکز بر صفحه‌ی نمایش است.

احتمال از دست رفتن تمرکز به خاطر دم دست بودن شبکه‌های مجازی هم در این شکل بیشتر است. برای همین معلم‌ها و موسسات آموزشی باید محتوایی جذاب برای ارایه درست کنند تا از پس این مشکل بر آیند. یکی از معایب اصلی دیگر، شکل تدریس است. هر چند دسترسی به اینترنت در چند سال‌ گذشته رشد بسیاری داشته است اما هنوز هم شهر‌ها و نقاطی هستند که اینترنت نداشته و یا نت با کیفیتی ندارند و در صورت عدم دسترسی به اینترنتی پایدار، آموزش دچار خدشه می‌شود. در کنار هم بودن به دانش‌ آموزان کمک می‌کند از یکدیگر یاد بگیرند ولی در یک کلاس آنلاین تعامل بین دانش‌ آموزان کمتر است و این موضوع بعضی اوقات باعث می‌شود دانش‌ آموزان حس تنهایی کنند. آموزش آنلاین و مجازی نیاز به معلمی دارد که بتواند شکل آنلاین یادگیری را درک کند.

خیلی وقت‌ها معلم بدون آشنایی با روش کار ابزار دیجیتال شروع به تدریس با این شیوه می‌کند که سبب کم شدن تاثیر آموزش می‌شود. از این رو بر معلمان آموزش مجازی واجب است خود روش کار این شکل از آموزش را یاد بگیرند و موسسات آموزشی باید ابزار و شرایط لازم برای رسیدن به این مهم را فراهم کنند.

بسیاری از والدین نگران آسیب‌هایی هستند که خیره‌ شدن طولانی مدت به صفحه‌ی نمایش برای فرزندانشان به بار می‌آورد. در صورت عدم توجه به این امر ممکن است مشکلات فیزیکی دیگری هم پیش بیاید که البته این موضوع با توجهی که معلم به بچه‌ها دارد قابل رفع می‌باشد.

آموزش‌های مجازی جایی نمی‌روند بلکه تنها رشد خواهند کرد. موضوع برگزاری کلاس‌ها به‌ صورت حضوری یا آنلاین در سال‌های اخیر به مسئله‎‌‌ای جدی تبدیل شده و مباحث زیادی پیرامون این موضوع مطرح می‌شوند. بسیاری از فعالان آموزشی در مورد مزایای کلاس آنلاین و معایب آن، مباحث مختلفی را مطرح می‌کنند و گروهی موافق و گروهی مخالف برگزاری این سبک از آموزش هستند.

برگزاری کلاس‌ها به شیوه آنلاین دارای مزایای مختلفی است که باعث شده تا بسیاری از فعالان صنعت آموزش با این روش از آموزش‌، موافق باشند البته برگزاری کلاس‌های آنلاین معایبی هم دارد که نمی‌توان از آن‌ها چشم‌ پوشی کرد.

مزایای مختلف کلاس آنلاین باعث شده تا بسیاری از فعالان آموزشی متقاعد شوند که این روش، بهتر از برگزاری کلاس‌های حضوری است. البته نا گفته نماند که برگزار کنندگان آموزش‌های مجازی قبل از برگزاری جلسات آموزشی، باید از تجهیزات کلاس آنلاین مناسب و با کیفیت استفاده کنند. کلاس‌های آنلاین باعث شده تا بخشی از عدالت آموزشی در یک کشور تحقق پیدا کند و همه افراد از فرصت برابر آموزشی بهره‌مند شوند و این موضوع باعث شده تا بخشی از عدالت آموزشی در کشورها محقق شود.

انتهای پیام/