محمدمهدی ترحمی – در گستره تاریخ تشیع، همواره رهنمودها و ارشادات ائمه اطهار علیه السلام، نقشی اساسی در هدایت پیروانشان به سوی حقایق دین و احکام الهی ایفا کرده است. در دورانی که امام حسن عسکری علیه السلام به امامت رسیدند، شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه اسالمی، به ویژه برای شیعیان، پیچیدگیهای خاص خود را داشت. در چنین بستری، راهنماییهای صریح و دقیق ایشان در خصوص منابع دریافت معارف دینی، از اهمیت ویژهای برخوردار بود. یکی از برجسته‌ترین ارشادات امام عسکری علیه السلام که در کتب حدیثی شیعه بازتاب یافته است، تأکید بر مراجعه به کتب حدیثی معتبر برای پاسخگویی به پرسشهای فقهی و اعتقادی است.
کتب حدیثی، به مثابه گنجینه‌هایی از علم و حکمت آل محمد ص از جایگاه ویژهای در فقه و عالم شیعه برخوردارند. این آثار، حاوی گفتار، کردار و تقریرات معصومین علیه السلام، هستند و به عنوان یکی از دو رکن اصلی استنباط احکام، پس از قرآن کریم، مورد وثوق و اعتماد علمای امامیه قرار دارند.
قرآن کریم، گرچه کتاب هدایت و شفاست، اما در بسیاری از موارد، احکام را به صورت کلی بیان کرده و نیازمند شرح و تفصیل است. این شرح و تفصیل، به بهترین نحو در سنت نبوی و سیرهی ائمه اطهار علیهم السلام تجلی یافته است. کتب حدیثی، دریچه‌ای به سوی فهم عمیقتر و دقیقتر آیات قرآن کریم میگشایند و جزئیات احکام شرعی را که در قرآن به صورت اجمالی آمده، بیان میدارند. برای مثال، کیفیت اقامه نماز، جزئیات روزه، احکام خمس و زکات، و بسیاری از مسائل حلال و حرام، از طریق روایات اهل بیت علیهم السلام به ما رسیده است.
کتب حدیثی سرشار از معارف عمیق اعتقادی و توحیدی هستند. روایات وارده از ائمه اطهار علیهم السلام در خصوص صفات خداوند، نبوت، امامت، معاد، و دیگر مباحث کلامی، راهنمای شیعیان در شناخت صحیح خدا و اولیای او بودهاند. این روایات، ضمن زدودن شبهات، قلوب مؤمنان را با انوار معرفت الهی روشن میسازند و ایمانی راسخ در آنان ایجاد میکنند. البته برای اثبات حقانیت مذهب تشیع و پاسخگویی به تردیدها و شبهات مخالفان نیز، امری ضروری است.
احادیث، تنها محدود به مسائل فقهی و اعتقادی نیستند، بلکه دستورالعمل‌های جامع برای زندگی فردی و اجتماعی ارائه میدهند. اخلاق، آداب معاشرت، سبک زندگی، تربیت فرزند، و بسیاری از جنبه‌های دیگر زندگی، در قالب روایات، مورد راهنمایی قرار گرفتهاند. این جنبه از احادیث، به مؤمنان کمک میکند تا زندگی خود را بر اساس آموزه‌های الهی سامان دهند.
بر اساس آنچه در منابع حدیثی و تاریخی ذکر شده است، امام حسن عسکری ع، در موارد متعددی، به شیعیان توصیه فرمودند که در صورت بروز پرسشهای فقهی و دینی، به کتب روایی موجود مراجعه کنند. این توصیه، نقلی کلیدی است که نشان دهنده اهتمام امام به نهادینه کردن مراجعه به سنت در جامعه شیعی است. توصیه امام ع به کتب حدیثی معتبر، در واقع سپر دفاعی مؤمنان در برابر این انحرافات است.
در نهایت، میتوان گفت که این توصیه، سندی زنده بر پویایی مکتب تشیع و نقش محوری ائمه هدی ع در حفظ و انتقال علوم الهی است. مراجعه به کتب حدیثی، همچنان که در عصر امام حسن عسکری ع بود، در عصر حاضر نیز، راهگشای مؤمنان در شناخت دین و عمل به احکام الهی است و میراث گرانبهای اهل بیت ع را زنده نگه میدارد. این ارشادات، گواه بصیرت و ژرفنگری امامان معصوم ع در هدایت پیروانشان در تمام اعصار است.
انتهای پیام/
