به گزارش صافی، بانک مرکزی با صدور یک بخشنامه جدید و سختگیرانه اعلام کرده است که ۶۵۰ میلیون حساب سپرده بانکی موجود در شبکه بانکی را ساماندهی خواهد کرد. هدف اعلام‌شده از این اقدام، حذف بسترهای پولشویی، معاملات غیرقانونی و تأمین مالی اقدامات مجرمانه از چرخه رسمی بانکی است. مطابق بخشنامه، افتتاح حساب جدید برای کسانی که بیش از ۱۰ حساب فعال دارند ممنوع اعلام شده است.

به‌گفته مقام‌های بانک مرکزی، رقم ۶۵۰ میلیون حساب نه تنها یک آمار بزرگ است، بلکه نشان‌دهنده ضعف در مدیریت حساب‌ها و تهدیدی برای امنیت مالی کشور به شمار می‌آید. علیرضا غفاری، معاون اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی، پیش‌تر هشدار داده بود بسیاری از این حساب‌ها اصلاً مورد استفاده صاحبان آنها نیست و همین «حساب‌های بلااستفاده» به سکویی برای اقدامات مجرمانه تبدیل شده است.

وی افزوده بود که بخش قابل‌توجهی از این حساب‌ها بدون اراده مستقیم مشتریان و در جریان اجرای طرح‌های حاکمیتی یا خدمات دولتی مانند «نهضت ملی مسکن»، «وام ودیعه مسکن» یا طرح‌های وکالتی افتتاح شده است؛ همچنین برای صدور ضمانت‌نامه یا کارسازی چک برخی افراد فاقد حساب فعال، حساب‌های جدیدی‌ایجاد شده است. نتیجه این روند آن بوده است که به طور متوسط هر شهروند بالای ۱۸ سال در ایران حدود ۱۰ حساب داشته باشد در حالی که معمولاً فقط دو یا سه حساب را به‌طور فعال استفاده می‌کند.

چه ضوابطی اجرایی می‌شود؟
بخشنامه جدید چند محور کلیدی دارد که بانک مرکزی آنها را گام‌های تعیین‌کننده برای پاک‌سازی شبکه بانکی می‌داند:

• ایجاد واحدهای دائمی شناسایی مشتری (CDD): همه بانک‌ها موظف شده‌اند ظرف شش ماه واحدهای تخصصی CDD تشکیل دهند. این واحدها باید از نیروهای متخصص، سامانه‌های نظارتی و اختیار تصمیم‌گیری برخوردار باشند و زیر نظر مستقیم مدیر ارشد مبارزه با پولشویی در هر مؤسسه کار کنند.

• راه‌اندازی سامانه ملی مشاهده و بستن حساب‌های مازاد: شهروندان قادر خواهند بود فهرست کامل حساب‌های خود را مشاهده و درخواست بستن حساب‌های بلااستفاده را ثبت کنند؛ بانک‌ها موظف‌اند ظرف ده روز درخواست‌ها را اجرا کنند.

• محدودیت در افتتاح حساب: افتتاح حساب جدید قابل‌تأیید برای دارندگان بیش از ۱۰ حساب فعال و حساب‌هایی که وضعیت‌شان در سامانه ملی (سیاح) «تعیین‌تکلیف‌نشده» است، ممنوع است. افتتاح حساب مشترک نیز محدود به روابط خانوادگی درجه‌اول و همسر شده است.

• فرآیند تعیین‌وضعیت حساب‌ها: بانک‌ها باید حداکثر ظرف یک ماه، وضعیت تمام حساب‌های مشتریان را به یکی از چهار حالت «فعال»، «فعال مسدود»، «راکد» یا «راکد مسدود» تغییر دهند.

• ممنوعیت اعطای ابزارهای اعتباری به حساب‌های تعیین‌تکلیف‌نشده: اعطای دسته‌چک، تسهیلات یا سایر ابزارهای پرداخت جدید برای چنین حساب‌هایی ممنوع است.

• تدابیر ویژه برای گروه‌های آسیب‌پذیر: برای مشتریان نابینا، بی‌سواد، معلول یا افراد فاقد دسترسی به اینترنت، میز خدمت موقت پیش‌بینی شده تا فرآیند ساماندهی تحت نظارت واحد CDD انجام گیرد.

هدف‌گذاری و چشم‌انداز
بانک مرکزی هدف‌گذاری کرده است که شمار حساب‌ها را از سطح فعلی ۶۵۰ میلیون در بازه‌ای دو ساله کاهش داده و آن را به حدود ۳۰۰ میلیون حساب برساند. مقام‌های بانک مرکزی این سیاست را گامی بی‌سابقه در جهت مقابله با جرائم مالی و پولشویی می‌دانند و می‌گویند پیام روشنِ این بخشنامه به شبکه بانکی و متخلفان این است که «دوران حساب‌سازی» به پایان رسیده و از این پس تنها حساب‌های فعال، شفاف و تعیین‌تکلیف‌شده در چرخه رسمی بانکی باقی خواهند ماند.

کارشناسان حوزه بانکی معتقدند اجرای موفق این دستور، در کنار کاهش هزینه‌های عملیاتی شبکه بانکی، می‌تواند مسیر سوء‌استفاده از حساب‌های بلااستفاده را مسدود ساخته و شفافیت مالی را به نظام بانکی بازگرداند؛ با این حال، تأمین زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، آموزش کارکنان و مدیریت کارتابل‌های عظیم مشتریان، چالش‌های فنی و عملیاتی این طرح محسوب می‌شود که نیازمند نظارت جدی و پیوست زمان‌بندی‌شده است.

انتهای پیام/