تهران- ایرنا- غلامرضا انصاری نماینده مجلس چهارم شورای اسلامی د ر بخش سوم گفت و گو با «پروژه تاریخ شفاهی ایرنا» می گوید: برنامه دوم توسعه که در مجلس چهارم تصویب شد ۱۸۰ درجه خلاف آن چیزی بود که هاشمی در نظر داشت و شاید اگر هاشمی همان موقع رسما اعلام می کرد که این برنامه ای که تصویب شده آن چیزی نیست که مد نظر من است بعدها خودش این قدر زیر سوال نمی رفت.

ایرنا: درباره دوره چهارم مجلس شورای اسلامی مطلبی برای گفتن باقی مانده است؟
انصاری: به نظرم اگر هاشمی عبدالله نوری را برای وزارت کشور به مجلس معرفی می کرد او رای می آورد. ما ۱۵۰ رای برای او آماده کرده بودیم. اما هاشمی بشارتی را معرفی کرد.
ایرنا: چرا؟
انصاری: به خاطر فشاری که از سوی جریان حاکم روی او بود. جریان حاکم می دانست بشارتی جسارت نوری را ندارد و آنها می توانند در دوره بشارتی در وزارت کشور برای انتخابات ریاست جمهوری ۷۶ کادرچینی کنند.
فشار روی هاشمی زیاد بود. یادم هست ایشان برای اولین بار در مجلس گریه کرد. هاشمی از بداخلاقی هایی که در مرحله دوم انتخابات مجلس پنجم با خانواده اش شد شدیدا دلخور بود. همچنین از تخریب هایی که نسبت به دوچرخه سواری فائزه هاشمی از سوی جریان حاکم شد. به مرور برخورد با هاشمی داشت علنی می شد. برای همین در جریان معرفی کابینه دوم هاشمی مجلس با او همراهی نکرد و به برخی وزرای پیشنهادی او همان ابتدا رای نداد یا در مرحله بعدی استیضاحشان کرد و آنها را از وزارت انداخت.
ایرنا: نظرتان را درباره برخی نماینده های مجلس چهارم می خواهم سوال کنم. رجایی خراسانی؟ ایشان مدتی نماینده ایران در سازمان ملل هم بود؟
انصاری: بله. رجایی خراسانی در بحث رابطه با آمریکا نگاه لیبرالی داشت. ایشان خواهان برقراری رابطه با آمریکا بود.
ایرنا: نامه ای هم درباره برقراری رابطه با آمریکا نوشت که خیلی جنجالی شد. روزنامه سلام هم شدیدا به او انتقاد کرد؟
انصاری: بله. ایشان شدیدا طرفدار رابطه با آمریکا بود. عملا زاویه پیدا کرده بود. واکنش ها به این نامه خیلی منفی بود. هم چپ ها در روزنامه سلام به او حمله کردند هم راست ها در رسانه هایشان علیه او موضع گرفتند. چپ ها آن موقع مخالف شدید رابطه با آمریکا بودند.
ایرنا: محمدرضا رحیمی؟
انصاری: از نماینده های خیلی معمولی مجلس بود.
ایرنا: قربانعلی دری نجف آبادی؟
انصاری: او جزء روحانیونی بود که با عدد و رقم کاملا آشنایی داشت. رئیس کمیسیون برنامه و بودجه و کاملا هم بر کارش مسلط بود. نگاه سیاسی اش را هیچ وقت در بحث های تخصصی و برنامه و بودجه دخالت نمی داد. نقش محوری و همراهی کاملی را با دولت هاشمی در تنظیم بودجه داشت.
ایرنا: قاسم شعله سعدی؟
انصاری: آن موقع گرایش به راست و بیشترین زوایه را با ما داشت. در حوزه انتخابیه رقیب رسول منتجب نیا بود. مواضع خیلی تندی در قبال چپ های مسلمان داشت. در مجلس پنجم هم نماینده شد. اما در ادامه کار از سوی جریان حاکم با او برخورد شد. بعد از رد صلاحیتش برای انتخابات مجلس ششم کاملا مخالف جناح راست شد.
ایرنا: محمدرضا باهنر؟
انصاری: منتقد شدید هاشمی بود. بعد از ناطق نوری نفر دوم جریان راست در مجلس بود.
ایرنا: عبدالرضا رحمانی فضلی؟
انصاری: معتدل بود. من تجربه خوبی از همکاری با ایشان دارم. ایشان نماینده شیروان بود. من مشهد. توسلی هم نماینده فردوس بود. رحمانی راست میانه بود. من خط امامی. توسلی راست سنتی. تا آن زمان اختلافات سیاسی آنقدر بین نمایندگان استان زیاد بود که حتی نتوانسته بودند یک جلسه مشترک بین خود برگزار کنند. روزی سه نفرمان نشستیم و گفتیم این دعواهای جناحی باعث عقب ماندگی استان می شود. بیاییم درباره طرح هایی که منافع منطقه ای برای مردم خراسان دارد اجماع کنیم.
همین کار را هم کردیم. نیازهای مردم منطقه را به صورت طرح به مجلس ارائه می دادیم. من رای موافق خط امامی ها را برای آن طرح می گرفتم. رحمانی فضلی رای راست میانه را و توسلی رای راست سنتی و تند را.
آن زمان خراسان از نظر صنعتی عقب مانده بود. کارخانه هایش به ۲۰ تا نمی رسید. با این همکاری که کردیم طرح های بسیاری در همان مجلس چهارم در این استان کلید خورد. قطار شهری مشهد، اتوبان مشهد باغچه، راه آهن مشهد- سرخس و ایجاد منطقه آزاد سرخس.
ایرنا: سیاست تعدیل اقتصادی در مجلس چهارم کلید خورد. نظرتان درباره این سیاست هاشمی چه بود؟
انصاری: اگر اکثریت مجلس چهارم چوب لای چرخ آن برنامه نمی گذاشتند آن برنامه رشد اقتصادی پایدار ۴ تا ۵ درصدی برای کشور ایجاد می کرد و الان ما یک کشور پیشرفته بودیم. زمانی که هاشمی برنامه توسعه اش را شروع کرد ترکیه هنوز یک کشور عقب مانده بود. تورمش وحشتناک بود. باید ۲ تا ۳ میلیون لیر می دادی تا یک صبحانه در ترکیه بخوری. بسیاری از کشورهای جنوب شرق آسیا نیز هنوز عقب افتاده بودند.
جریان راست برنامه توسعه هاشمی را از ریشه زد. برنامه ای که در مجلس چهارم تصویب شد صد و هشتاد درجه با آن برنامه ای که مدنظر هاشمی بود تفاوت داشت. شاید اگر هاشمی همان موقع رسما اعلام می کرد که این برنامه ای که تصویب شده آن نیست که مد نظر من است بعدها این قدر زیر سوال نمی رفت.
ایرنا: چطور؟
انصاری: از یک طرف آزاد سازی قیمت ها توسط مجلس تصویب شد، ولی جلوی لوازمی که باعث ثمر بخشیدن این سیاست ها می شد گرفته شد.
ایرنا: مثلا؟
انصاری: یکسان سازی نرخ ار
ز و سرمایه گذاری خارجی. یعنی ابتکاراتی که دولت برای توسعه صنعتی کشور در نظر گرفته بود توسط مجلس چهارم دود شد و به هوا رفت.
ایرنا: برنامه اول توسعه چه؟
انصاری: مجلس سوم این برنامه را تصویب کرده بود. برنامه اول هنوز متاثر از فضای جنگ بود. بحث عدالت اجتماعی هنوز در آن بسیار پررنگ بود. مهندس موسوی دورنمای توسعه را به خوبی در آن طراحی کرده بود. این برنامه زمینه لازم برای برنامه دوم ایجاد کرد.
یکی از ویژگی های مثبت موسوی این بود که تصدی ها را به وزرای خود واگذار و بیشتر بر کار آنها نظارت می کرد تا دخالت. مثلا چند وزیر بخش صنعت و اقتصاد را دست بهزاد نبوی سپرده بود. بحث آموزش در کابینه یک متصدی داشت. موسوی هفته ای یکبار تلفن نخست وزیری را به منزلش دایورت می کرد و خود از آنجا به تلفن های مردم پاسخ می داد و از نظراتشان آگاه می شد. روی نظرسنجی ها خیلی حساس بود. با لباس مندرس بین مردم می رفت. مشاورینی هم داشت که از زمان رجایی در کار بودند. ریز مسائل را به او انتقال می دادند. موسوی با این که مستقیم در خیلی از کارها دخالت نمی کرد، اما ریز مسائل سازمان های دولتی را می دانست.
افراد کاربلد و فکوری دور ایشان بودند. مثلا مرحوم عالی نسب از مشاوران موسوی بود که نقش بسیار مهمی را در مدیریت اقتصادی جنگ ایفا می کرد. صنعتگری بود که از دوران قبل ازانقلاب اقدامات چشمگیری در بخش اقتصاد و صنعت داشت. طرفدار مبارزات امام بود. یک صنعتگر تبریزی بود که چراغ های نفتی عالی نسب را برای اولین بار در ایران ساخت و توزیع کرد. علاوه بر ایشان افرادی جوانی چون فرشادمومنی و محمدستاری فر هم دور موسوی بودند.
موسوی، عالی نسب، ستاری فر و مومنی …..بیشترین نقش را در تدوین برنامه اول توسعه داشتند. البته برنامه دوم که توسط هاشمی و نوربخش و روغنی زنجانی و عادلی تدوین شد از نظر عدالت قوی نبود. این ها اعتقادی به عدالت اجتماعی نداشتند. نگاه هاشمی این بود که اگر اقتصاد را درست کنیم همه چیز درست می شود. اما موسوی معتقد بود که نمی توان فقط دست را قوی کرد و پا و تنه را ضعیف گذاشت. موسوی می گفت بسترهای فرهنگی و اجتماعی و سیاسی توسعه هم باید همزمان ایجاد شود. مثلا می گفت اگر آزادی بیان و نقد وجود نداشته باشد توسعه اقتصادی هم شکست می خورد. نگاه موسوی این بود که ما مکلف به توسعه ای تمام عیار هستیم نه تک وجهی. با وجود این معتقدم اگر مجلس چهارم می گذاشت برنامه دوم هاشمی اجرا شود باز الان خیلی جلو بودیم.
ایرنا: ناآرامی های مشهد هم در زمان نمایندگی مجلس شما رخ داد…
انصاری: بله. تازه نماینده شده بودم. به محض اطلاع با استاندار و فرماندار و شهردار تماس تلفنی گرفتم. به شهردار گفتم دعوای مردم با شهرداری است برو در منطقه و موضوع را جمع کن.
اما نه او نه استاندار حرف ما را جدی نگرفت. آن وقت علی جنتی استاندار خراسان بود. او قرار بود فردای آن روز به مکه برود. به او گفتم نگذار جمعیت از پل راه آهن جلوتر بیاید که دیگر نمی توانی جمعش کنی.
اما گوش نکرد. جمعیت از پل راه آهن بالا آمد و یک کلانتری را خلع سلاح کرد. جریان هیچ ربطی به گروه های معاند و منافقین نداشت. یک جریان از مردم عادی که شهر را به آتش کشیدند. در مسیر خود هر چه اداره دولتی بود را نابود کردند. به جز خانه مرحوم شیرازی امام جمعه مشهد که در لایه های پایین شهر محبوبیت داشت مردم هر چه نهاد دولتی و حکومتی سر راهشان بود را به آتش کشیدند و با خاک یکسان کردند. خسارتی که در آن روز به مشهد وارد شد بسیار شدید بود.
ایرنا: درگیری ها چقدر طول کشید؟ تلفات هم داد؟
انصاری: یک روز. بله. نیروهای مسلح وارد شدند. بیشتر از معترضین کشته شدند. چند نفری هم بعدا اعدام شدند. برخی هم از آن موقع هنوز در زندان هستند.
ایرنا: نتیجه چه شد؟
انصاری: در سطح ملی بررسی هایی شد که منجر به کناره گیری جنتی از استانداری شد. مردم دنبال یک بهانه می گشتند تا شلوغ کنند. آن موقع شهرداری بهانه شده بود. مثل اتفاقاتی که دی ماه سال پیش رخ داد. البته باید توجه داشت که مشهد وضعش خیلی با جاهای دیگر کشور متفاوت است.
ایرنا: چطور؟
انصاری: ۷۰ درصد مشهد متعلق به آستان قدس است. حتی قبل از انقلاب که استاندار نائب التولیه آستان قدس بود و هماهنگی در مسائل اجرائی استان راحت تر بود. بعد از انقلاب هم چون دو سوم مشهد وقف است عملا استاندار چندان کاره ای نیست و کارهای مردم باچندگانه ای مواجع است.
گفت و گو از: ناصرغضنفری
پژوهشم۳۰۸۱**
انتهای پیام/