افرادی که غلامرضا مصباحی مقدم را میشناسند میدانند که وی فردی منضبط و دربیان مطالب بی تعارف است. از شخصیتهای صاحب نظر در حوزه اقتصاد اسلامی و سالها در کمیسیون اقتصادی مجلس نیز فعالیتداشته است. این روحانی شیعه، غیر از حضور در مجمع تشخیص جایگاه حیاتی دیگری نیز دارد و آن،سخنگویی جامعه روحانیت مبارز، یکی از بزرگترین تشکلهای سنتی در کشور است. با توجه به جایگاهی که او دارد و مشکلاتی که در کشور شاهد آن هستیم، برای انجام مصاحبه به محل کار آقای مصباحیمقدم دردانشگاه امام صادق (ع) رفتیم و دراین گفت وگو از نحوه تشکیل جلسات مجمع تشخیص نظام، اوضاع اقتصادی کشور و هدف از تشکیل جامعه روحانیت مبارزه سوال پرسیدیم که در ادامه آن را میخوانید.
چرا جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام به طور منظم تشکیل نمیشود؟
درفصل تابستان جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام به مدت یک ماه تعطیل می شود. از طرفی تعداد 17 نفر از اعضای مجمع تشخیص، عضو هیات عالی شورای نظارت هستند و درحال حاضرجلسات هیات عالی اولویت دارد وخوشبختانه این جلسات هم مرتب وپیدرپی برگزار می شود.
آیا شرایط جسمی آیت ا… هاشمی شاهرودی در این شیوه برگزاری جلسات مجمع تشخیص نظام تاثیرگذار است؟
این نکتهای که شما به آن اشاره کردید، بیتاثیر نبوده است البته بنده دراین مورد اطلاعات دقیقی ندارم. در غیاب ایشان جلسات با ریاست نایب رییس مجمع آیت ا… موحدی کرمانی برگزار میشود.
برخیها اعتراضات داشتندکه مجمع یک مدت است بسیار کمکارشدهاست، این نکته را قبول دارید؟
بر خلاف این گفتار در این روزها کار مجمع بسیار بیشتر ازقبل شده است.به نظرم افرادی که چنین اظهاراتی را بیان میکنند، منظورشان برگزاری جلسات در صحن مجمع بوده است. اگر به گزارشات هیات عالی نظارت نگاه کنید، مشخص است که فعالیتهای گستردهای صورت میگیرد. از طرفی حدود 12 جلسه کمیسیون اقتصادی در مجمع تشخیص مصلحت نظام برقرار و بارها اتفاق افتاده که درطول یک هفته چندین جلسه برگزار شده است.این موارد نشان می دهد مجمع تشخیص مصلحت نظام پرکار بوده است . علاوه براینها جلسات هیات نظارت هم به صورت منظم برگزار وگاهی جلسات فوقالعاده نیزداشته است .
ترکیب مجمع تشخیص از لحاظ سیاسی و جناحی نسبت به قبل چه تغییری کرده است ؟
تغییر خاصی نکرده است؛ فقط آقای صدر ازجریان اصلاحطلب وآقای قالیباف از جریان اصولگرا به مجمع تشخیص مصلحت اضافه شدهاند.
ازجریانات اصولگرا واصلاح طلب چند نفر در مجمع تشخیص مصلحت نظام هستند؛ آیا به طور مساوی افراد دراین مجموعه حضوردارند؟
ترکیب این افراد در مجمع مشخص است و با توجه به شناخته شده بودن آنها نیازی به تشریح وضعیت جناحی آن نیست ولی این نکته را باید یادآوری کنم که اعضای مجمع فارغ از جریانات سیاسی وانتصابات در مجمع فعالیت میکنند.
درست است تصمیمات خارج از جریانات و احزاب سیاسی گرفته می شود اما گاهی بازتاب آن درجامعه متفاوت است؟
انتخاب اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام توسط رهبری صورت می گیرد. افرادی که در مجمع حضور دارند دارای معلومات بالایی هستند، تجربیات خوبی د رامور کشورداری دارند، صاحبنظر وصاحب رای هستند و قدرت تشخیص مصالح ومفاسد نظام را دارند. افرادی که در مجمع تشخیص نظام فعالیت می کنند، با مصوباتی که مجلس به شورای نگهبان می فرستد و با مخالفت شورای نگهبان روبهرومی شود،درمجمع حل وفصل میکنند. در واقع اعضای مجمع تشخیص نظام مستشاران عالی رهبری محسوب میشوند که درچنین جایگاهی قرار گرفته اند. درنتیجه مسائل سیاسی وجناحی تحت الشعاع این جایگاه قرار میگیرد. برای مثال آقای میرحسین موسوی باتوجه به سابقه مسئولیتی که داشتند، نزدیک به دو دهه عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بودند.آقای احمدی نژاد نیز باتوجه به تجربه کاریای که دارند عضو مجمع شدند.آقای باهنر هفت دوره نماینده مجلس وآقای حدادعادل دردورهای رییس مجلس بودند. سایر افراد نیز مثل آقای عارف و داوودی معاون اول رییس جمهوربودند . درواقع چنین افرادی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام هستند. افراد به حساب سوابق وتجربه کاریای که دارند در مجمع حضور پیدا کردند هیچ گاه جایگاه وگرایش های سیاسی آنها مطرح نبوده است.
شما عضو کمیسیون اقتصادی مجلس بودید و امروز شاهد آن هستیم که شرایط اقتصادی کشور بسیار بحرانی است.این شرایط را چگونه ارزیابی می کنید ؟ آیا میتوانیم از این بحران خارج شود؟
اگر مقصود این است که آیا در ایران ظرفیت های اقتصادی اجازه این را می دهدکه از اوضاعی که پدیدآمده بیرون بیاییم وشاهد بهبود اوضاع اقتصادی باشیم، با قاطعیت می گوییم آری. یکی ازعواملی که باعث به وجود آمدن شرایط کنونی جامعه شده، نحوه مدیریت اجرایی کشور است. برایم بسیار عجیب است چرا مدیریت اجرایی نخواسته یا نتوانسته ازظرفیت های که دراختیار دارد برای بهبود اوضاع اقتصادی ،مهار کنترل نرخ ارز و سکه وهمچنین کنترل نرخ سایر کالاها استفاده کند. چرا دولت تدبیری که امروزه برای بهبود اوضاع اقتصادی اندیشیده،6 ماه یا یک سال قبل انجام نداده است . چرااقدامات با تاخیر انجام شده و مسئولان گذاشتهاند تا شرایط کشور به اینجا برسد. همه میدانند وقتی تصمیماتی بهنگام صورت گیرد، آثار بسیارمتفاوتی می گذاردتا باتاخیر اجرایی شود و به نظر من علتها را بایدازدولت پرسید و پاسخ راشنید.
درحال حاضر وضعیت معیشتی مردم خوب نیست، فکرمیکنید چرا دولت برای بهبود اوضاع اقتصادی تا این حد تعلل میکند؟
نمیتوان دقیق و با دلایل روشن در این زمینه سخن گفت اما این نکته وجود دارد که مبنای تفکرات حاکم برتیم اقتصادی دولت تاثیر روی کار بازار گذاشت. به این صورت که بازار با تنظیم عرضه وتقاضاخودش راتنظیم کند. این تفکر واندیشه برای نظام سرمایه داری و اقتصاد نوکلاسیک است که تصمیمگیران اقتصادی پیر و تفکر اقتصاد نوکلاسیک هستند. این اقتصاد درصورتی مفید است که کشور دریک شرایط نرمالی به سر برد و بتوانداوضاع اقتصادی را مدیریت کند. قدرت های بزرگ با همکاری آمریکا بنا را برای نابودی اقتصاد کشور گذاشته ودر امروز ایران شرایط تحریمی به سر می برد. درچنین شرایطی کشوراحتیاج به تدبیر ویژه با رویکرد انقلابی داردکه متاسفانه چنین رویکردی در تیم اقتصادی دولت دیده نمی شود.
ریشه این بینظمیهای اقتصادی را در چه میبینید؟
ریشه بی نظمی ها کشور در نقدینگی زیاد،جنگ روانی و ضعف مدیریت اقتصادی میدانم. از دوره آقای احمدی نژاد طی 13 سال نقدینگی کشور 25 برابر شد ، درحالی که نرخ رشد اقتصادی به طور میانگین با درنظرگرفتن رشد مثبت ومنفی حدود چهار درصد بوده است. بانرخ رشد چهار درصد نباید متوسط رشد نقدینگی 23درصد باشد. ازعلت های که باعث حجم عظیم نقدینگی درکشورشده ،عملکرد بانک ها بوده است، بانک ها خودشان را به بانک مرکزی بدهکارکردند؛ بخش دیگر پمپاژ نقدینگی نیز توسط بانک مرکزی به وجود آمد. از نکات دیگر این بینظمیهای می توان به تحریم نفتی کشور اشاره کرد. درآمدهای نفتی را به حساب های خارجی بانک مرکزی واریز می کردند و دولت نیز معادل ارزهای واریزی از بانک مرکزی ریال مطالبه میکرد و دریافت ریال، نقدینگی پرقدرت را ایجاد کرد. علاوه بر این مسائل علتهای متعدد دیگری نیز وجود دارد اما آنچه مهم است خروجی این علتها بوده که باعث رشد پرشتاب نقدینگی شده است. برای مهار رشد پرشتاب نقدینگی باید ابتدا درکشور ثبات به وجود بیاید و بعد تنشها وجنگ روانی ازبین برود. زمانی که مردم نسبت به ثروت خود نگران باشند، آن زمان نقدینگی از بانک ها و بورس خارج میشود واین خروج تخریب ایجاد می کند. شهریور سال گذشته بانک مرکزی سود حاصل از سپرده گذارها را کاهش داد؛ همین امر باعث شد بخشی ازنقدینگی مردم از بانکها خارج شود. وقتی سرمایه ها از بانک ها خارج شود، مردم به دنبال بازارهای موازی می گردند تا سودبیشتری نسبت به نرخ سود سپرده گذاری در بانک را داشته باشد.
یکی از اتفاقاتی که از دی سال گذشته افتاد وتاکنون بازتابش ادامه دارد، شوکی است که ازسوی بانک مرکزی به بازار وارد شد. بانک مرکزی شهریور سال گذشته عرضه ارز راکاهش داد و همین امر باعث تحریک تقاضا شد. از عوامل تاثیرگذار دیگر روی اقتصاد کشور استقراض دولت از بانک مرکزی بود. دولت برای پرداخت پول سپرده گذران موسسات مالی واعتباری از بانک مرکزی پول قرض گرفت. زمانی که نقدینگی به شدت رشد میکند، افراد برای سود بیشتر رو به خرید ارز و سکه، مسکن،خودرو یا هر آنچه سود بیشتری برای آنداشته باشد، میآورند. وقتی 6 میلیون نفر برای ثبت نام خودرو پرایدکه قرار بوده از دور تولید خارج شود ثبت نام می کنند، نشان می دهد پول زیادی در دست مردم وجود دارد که باید در بانک هاو بورس سرمایه گذاری می شد. بیشک این حجم ازنقدینگی به اقتصادکشور آسیب میزند و باید راه مناسبی برای کنترل آن پیدا کرد.
باتوجه به افزایش قیمت حامل های انرژی ومصارف دیگر، چرا یارانه ها تغییر نمی کند؟
قیمت های حامل انرژی تغییری نکرده است. قرار بود افزایش یارانه مبنتی بر درآمد حاصل از اصلاح قیمتهای حامل های انرژی باشد که چنین اتفاقی نیفتاده است و ما شاهد آن هستیم که دراین دولت تصمیمی برافزایش یارانه وجود ندارد. در دولت دوازدهم بنا بر این بوده که بسته های حمایتی خانواده های تحت پوشش بیشتر مورد توجه قرار گیرد که از اول سال جاری این طرح درحال اجراست.
باتوجه به اوضاع اقتصادی کشور به نظرمی رسد مردم دلسرد وناامید شده اند؛ برای بهبود اوضاع چه اقداماتی باید انجام دادتا مردم امیدوارتر شوند؟
به نظرم اگررییس جمهور اقدام به معرفی یک وزیر اقتصادتوانا کرده ودرسایر پست های اقتصادی نیز تغییراتی ایجاد کند تا مردم تغییرات مثبت را ببیند، اعتماد وامید بالا می رود. مردم ایران به اسلام ، نظام جمهوری اسلامی ،امام وشهدا و رهبری علاقهمند هستند.تعارف نداریم اگر چنین اتفاقاتی درهر جای دیگری ازدنیا رخ می داد، چه بسا تاکنون نتایج بسیار ناگواری رخ داده بود. صبر وتحمل مردم ایران بسیار بالاست ویک تغییر مثبت نتایج بسیار مثبتتر را به دنبال خواهد داشت. بعضی تصمیمات دولت با تاخیرگرفته میشود و این تاخیرات برای کشور زیان بار است و این با تاخیر عمل کردن روی مسائل اجتماعی وسیاسی تاثیرگذاراست. از طرفی وجودشبکه های مجازی که اطلاعات دروغ را به سرعت گسترش می دهند نیز برای دولت مضراست و باید به آنها توجه داشت. به نظرم این روزها که کشور با مشکلات فراوانی روبه وراست، دولت باید با قاطعیت وجدیت بیشتری کارکند تا معضلات کم شود. همان گونه که مقام معظم رهبری فرمودند:« باید مضاعف و جهادی کارکنید». ایشان حتی برای حل مشکلات موجود اختیاراتی درتصمیم گیرهای خاص وفوقالعاده به روسای سه قوه داده اند. برای مثال صورتجلسات هیات سهنفره را برای رهبری می فرستادند تا ایشان تاییدکند ولی رهبری فرمودند نیازی به این کار نیست یعنی نبایدزمان را ازدست دادو با سرعت بیشتری باید اقدام کرد. اقدامات به موقع می تواند امید در جامعه تزریق کند.
شما به عوان سخنگوی جامعه روحانیت مبارزه نیز فعال هستید و این تشکیلات قبل ازانقلاب شکل گرفت و هدف آن مبارزه با رژیم بوده است ولی ما شاهد آن هستیم که بعد ازانقلاب باهمین نام فعالیت میکند، هدف از این عنوان در روزگار بعد از انقلاب چیست؟
این سوال را از مرحوم آیت ا… مهدوی کنی هم پرسیدند. ایشان فرمودند که قبل از انقلاب با رژیم شاه مبارزه میکردیم، بعد از انقلاب باعوامل مزاحم نسبت به جمهوری اسلامی ونظام ولایت فقیه مبارزه می کنیم. با تمام همت برای بقای نظام الهی ومردمی مبارزه می کنیم تا اصول وکارکرد نظام جمهوری اسلامی محفوظ بماند ودچار مشکل وآفت نشود.
شما برای انتخابات آینده برنامهای دارید ؟
مدتها تا انتخابات مهلت باقی مانده و به نظرم هنوز زود است بخواهیم درباره آن صحبت کنیم.
آیا ابراهیم رئیسی درجلسات جامعه روحانیت مبارز شرکت می کنند ؟
بله شرکت می کنند. آقای رئیسی به دلیل اینکه در آستان قدس فعالیت می کنند، هفته ای یک یا دو روز به تهران میآیند و آن روزهایی که حضورش با زمان جلسات مصادف باشد در جلسه جامعه شرکت می کنند.
آقای روحانی و ناطق چطور؟ این افراد درجلسات شرکت می کنند؟
خیر این آقایان که نام بردید، به جلسات جامعه روحانیت مبارز تشریف نمیآورند.
این عدم حضور نشانه قهر است یا علت خاصی دارد؟
خیر، آقای روحانی رییس جمهورهستند و برای مشغلههایی که وجود دارد، قرار شده بود که اگر جلسات جامعه روحانیت با حضور رییس جمهور وقت برگزارشد، درنهاد ریاست جمهوری باشد. آقای ناطق نوری نیز ازسال 88 دیگر در جلسات شرکت نکرده اند.
بعد از کنار رفتن مصطفیپورمحمدی ناگهان وی به عنوان دبیرکل جامعه روحانیت مبارز انتخاب شدند، دلیل این انتصاب چه بود؟
لازم است این توضیح را بدهم که جامعه روحانیت مبارز دراین مدت اصلاح ساختاری داشته است. دراساسنامه تغییرات زیادی صورت گرفته و دراین اساسنامه تعداد اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز توسعه پیدا کرده است . قرارشده دراستان ها جامعه روحانیت فعال شود و دستکم یک نفر از هراستان در شورای مرکزی داشته باشیم. درتمام مناطق تهران نیز فعالیت جامعه روحانیت گسترش یافته است و قصد داریم علاوه بر استان ها از هرمنطقه تهران نیز یک عضو درجامعه روحانیت وجود داشته باشد .اکنون جلسات جامعه هر دوهفته یک بار برگزارمی شود و درشورای بزرگ مرکزی روحانیت مبارز نقش انتخاباتی افزایش خواهدیافت . رییس جامعه روحانیت مبارز، آیت ا… موحدی کرمانی هستند که جایگاه ایشان از دبیرکلی به ریاست جامعه ارتقا پیداکرده ونایب رییس، آیتا… شبستری شدند. دبیر شورای مرکزی هم آقای تقوی انتخاب شدند ، دبیرکل جامعه روحانیت مبارز تمام فعالیت نهاد جامعه روحانیت را در عرصه اجرا برعهده دارد وهمچنین ارتباط با استان ها وشهرستان ها توسط او صورت میگیرد و برای اینکه کار دبیرکل حجم زیادی دارد که آن به آقای پورمحمدی پیشنهاد شد وایشان هم استقبال کردند.
این روزها رابطه جامعه مدرسین قم با جامعه روحانیت مبارزه چگونه است ؟
رابطه جامعتین مثل قبل هیچ تغییری نکرده است.
نکتهای که برخی به آن اشاره میکنند، این است که چراجامعه روحانیت نسبت به شرایط کنونی واکنشی نشان نمی دهد؟
درحال حاضر درصدد ادامه اصلاح ساختار هستیم و ازنظر عملی واجرایی درحد بیانیه اکتفاکردیم. سخنگوی جامعه نیز موضعگیری کرد وبا افراد جامعه نیز دراین زمینه مصاحبه های شده است.
آیا می شود ازجامعه روحانیت مبارزه به عنوان یک حزب نام برد؟
خیر ، این سوال به طور مکرر از آغاز شکل گیری جامعه روحانیت مبارز از بزرگانی مثل آیت ا… مهدوی کنی شده است که پاسخ این بوده که ما حزب نیستیم وکارکرد حزبی هم نداریم.
یعنی اینکه کارکرد سیاسی ندارید؟
کارکرد سیاسی داریم.وقتی یک عده از علما دورهم جمع میشود، نمیشود بدون کارکرد سیاسی باشند و دین ما ازسیاست جدا نیست. عالم دینی بایدکارکردسیاسی داشته باشد. جامعه روحانیت مبارز حزب نیست زیرا احزاب به دنبال گرفتن قدرت هستند و برای کسب آن تلاش می کنند. از اصناف مختلف نیرو جمع می کنند و سعی درتربیت نیروی اجرای برای کشور دارند. برای اداره کشور به دولت هابرنامه می دهند. چنین کارکردی را جامعه روحانیت مبارزه هیچ گاه نداشته است وبعد ازاین هم نخواهد داشت.
برای جذب نیروی جوان درجامعه روحانیت مبارزه چه اقداماتی صورت گرفته است ؟
در هردهه جذب نیرو ی جوان وجدید داریم.داشتن معلومات سطح بالا جزو شرایط اساسی ورود به این جامعه است وملبس بودن به لباس روحانیت هم باید رعایت شود. وقتی فردی تا سطح اجتهادتحصیل کرده باشد اما لباس روحانیت نپوشد به آن روحانی گفته نمی شود. بنا براین معمم بودن جزو شرایط اصلی عضویت درجامعه روحانیت است. از تحولاتی که در اساسنامه رخ داده این است که سن جذب نیرو به 25 سال کاهش پیدا کرده است که این افراد در ردههای عمومی جامعه روحانیت مبارز درشهرها قرار می گیرند.حداقل سن اعضای شورای مرکزی 35 سال درنظرگرفته شده است.